Γόνιμες δοκιμές

…Στοίβες νεκρών χωρίς φωνές
Θα δείχνουν σ’ όλους τους θνητούς
Μες στους αιώνες που θα ’ρθούν
Πως αν το μέτρο ο άνθρωπος
Άμυαλα ξεπεράσει
Γίνεται στάχυ η έπαρση
Έτοιμη για σοδειά…

…Μα εσείς και στο κακό ακόμα
Σαν διψασμένοι
Της κάθε μέρας
Τους χυμούς να πίνετε
Ζήστε όσο ζείτε με ηδονή
Κάθε στιγμή
Γιατί και πλούσιοι οι νεκροί
Είναι νεκροί…

(Αισχύλου «Πέρσες», μετάφραση Θάνου Λουκά)

Οι κώδικες της τραγωδίας έχουν τα τελευταία χρόνια υποστεί άπειρες διερμηνευτικές απόπειρες προερχόμενες από την ανάγκη να τοποθετηθεί εκ νέου η τραγωδία σε πλαίσια σύγχρονων αποδόσεων. Ωστόσο, η άγνοια πολλές φορές της σημασίας των κωδίκων που χειρίζεται ο τραγικός λόγος για ν’ αποδεσμευθεί ακριβώς από το ιστορικό «εδώ και τώρα» και ν’ απλωθεί στη διαχρονία, έχει οδηγήσει ακόμη και καταξιωμένους σκηνοθέτες στα όρια του αχαλίνωτου. Είναι, όμως, απαραίτητος και θεμιτός για την εξέλιξη και τον εντοπισμό του «νέου», ο γόνιμος πειραματισμός, η τόλμη κατάθεσης νέων προτάσεων, οι εφαρμογές διαφορετικών οπτικών και η υλοποίηση εγχειρημάτων που αποτελούν προϊόντα αδιάκοπων και πολύχρονων ερευνών με συγκεκριμένους στόχους-πλαίσια
Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση-μελέτη πάνω στους «Πέρσες» του Αισχύλου παρουσιάζει ο Θάνος Λουκάς, σε δική του μετάφραση και σκηνοθεσία, δουλεύοντας με μια ομάδα νέων ηθοποιών. Πρόκειται για μια σπουδή, ύφους work in progress, που πειραματίζεται πάνω σε διάφορες φόρμες, εναλλάσσοντας ρυθμούς και τονικότητες, δοκιμάζοντας στα άκρα σε πολλά σημεία την εκφορά του λόγου (ταχύς ρυθμός-υψηλές εντάσεις-υπερβολή) σ’ ένα είδος θεάτρου που ενεργοποιεί το σώμα του ηθοποιού ως κεντρικό μοχλό της διαχείρισης του μύθου.

Η υπόθεση του έργου
Στους «Πέρσες» του Αισχύλου, που παρουσιάστηκαν το 472 π. Χ. ο ποιητής αναπτύσσει, στα πλαίσια του μύθου, μια ιστορική πραγματικότητα ζώσας επικαιρότητας, ήτοι τη νίκη των Ελλήνων έναντι των περσικών στρατευμάτων του Ξέρξη. Το δράμα δεν έχει κεντρικό στόχο την πατριωτική εξύμνηση της ελληνικής στρατιωτικής δύναμης. Οι σκηνές διαδραματίζονται στο στρατόπεδο των ηττημένων, στα ανάκτορα της Σούσας, και επιχειρούν η χωρική διάσταση να δώσει στην ιστορία μια μεγαλοπρέπεια μυθικών διαστάσεων. Η βασίλισσα Άτοσσα, μητέρα του Ξέρξη, και ο χορός των γηραιών Περσών συμβούλων μαθαίνουν τα νέα της καταστροφής της Σαλαμίνας και της οπισθοχώρησης μέσω της Θράκης. Ο θρήνος του χορού και της Άτοσσας προκαλούν την εμφάνιση του φαντάσματος του Δαρείου, το οποίο τους πληροφορεί ότι η ήττα ήταν θέλημα των θεών και ότι ήρθε ως τιμωρός για την αλαζονεία του περσικού λαού και του βασιλιά του. Η τραγωδία τελειώνει με τον θρήνο που συνοδεύει την άφιξη του Ξέρξη που καταφθάνει σε άθλια κατάσταση. Οι «Πέρσες» είναι ιδανικό υπόδειγμα του σχήματος «Ύβρις-Άτη», που αποτελεί άλλωστε και το αισχύλειο κλειδί της ερμηνείας του σύμπαντος.

Η παράσταση
Η απόπειρα ανίχνευσης των πηγών σωματικής ενέργειας οδηγεί τους συντελεστές στην ανακάλυψη των κλειδιών μεταξύ σωματικής και ηχητικής-λεκτικής έκφρασης ανατρέχοντας και παραπέμποντας έμμεσα σε δρώμενα άλλων πολιτισμών ή κάνοντας υπαινικτικές αναφορές σε γνωστές μεθόδους σημαντικών δημιουργών. Ένα υλικό προεργασίας και έρευνας που επανατοποθετεί τη σχέση του ηθοποιού με το σώμα του και τη βιοδυναμική που αυτό διαθέτει. Μια εργαστηριακή εκμάθηση ελέγχου και συνεργασίας μυαλού και σημείου σώματος ώστε να επιτευχθεί το παραστασιακό ζητούμενο. Σωματική αποφόρτιση ως απόρροια εξάσκησης και συνεπείς κώδικες επικοινωνίας.
Στη σωματοποιημένη παράσταση, η σκηνοθεσία ακολουθεί τη λιτότητα σε όλα τα επίπεδα. Τα ομοιόμορφα ολόμαυρα κοστούμια των ηθοποιών συμπληρώνει ένα λευκό μακιγιάζ προσώπου ενώ οι καίριες αντιθέσεις των φωτισμών (σκοτάδι-φως) αποτελούν ένα επιπλέον στοιχείο ένδυσης όχι μόνο του άδειου σκηνικού χώρου αλλά και των σωμάτων. Η μιμική των στομάτων των ερμηνευτών, το άνοιγμα και η έκφραση που προσλαμβάνουν σταδιακά και με αργό ρυθμό, προετοιμάζουν για το πέρασμα του παραγλωσσικού και γλωσσικού κώδικα που εκπηγάζει ως κάτι το αναπόφευκτο. Ο διακεκομμένος, ασθματικός και υπόκωφος λόγος, επαναληπτικός και ομοιόμορφος συμπλέει με μια κινησιολογία που εικονοποιεί ευφάνταστα σημαίνουσες φράσεις παγώνοντας τη λεπτομέρεια. («χτίσιμο» εικόνων με τα σώματα των ερμηνευτών). Οι ηθοποιοί δρουν υποδειγματικά με ομαδικό πνεύμα και συγχρονισμό κατορθώνοντας ν’ ανταποκριθούν στις απαιτήσεις και τους στόχους της σύνθετης σκηνοθετικής άποψης.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι «Χοηφόροι», το δεύτερο μέρος από την τριλογία του Αισχύλου «Ορέστεια» Αγαμέμνων-Χοηφόροι-Ευμενίδες) που παρουσιάστηκαν το 458 π. Χ. Παρακολουθούμε τη διπλωματική εργασία των σπουδαστών του τρίτου έτους της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης Δήμου Αγίας Βαρβάρας στο μάθημα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας σε διδασκαλία Λουκά Θάνου. Φιλότιμη η προσπάθεια των νέων ηθοποιών να συγχρονιστούν σε μια πειραματική και μη ολοκληρωμένη σκηνική ανάγνωση. Οι Έρμη Στέλλα, Θάνου Χρησάνθη, Θεοδωρίδης Βασίλης, Κλαψινού Κωνσταντίνα, Λουκόπουλος Μπάμπης, Μορφιαδάκη Βάσω, Παπαγεωργίου Ευγενία, Σουρμελίδης Σάββας, Τσατώβ Ειρήνη και Τσιμπρή Χριστίνα ερμηνεύουν τους ρόλους με συναίσθηση της σκηνικής τελετουργίας.
Στις «Χοηφόρους» (δηλαδή τις «φέρουσες σπονδές»), η Κλυταιμνήστρα, βασανισμένη από τις τύψεις, αποστέλλει στον τάφο του Αγαμέμνονα την κόρη της Ηλέκτρα με τη συνοδεία γυναικών που συγκροτούν το χορό. Εκεί φθάνει και ο Ορέστης που μόλις επέστρεψε, μαζί με τον Πυλάδη, στο Άργος για να εκδικηθεί τους φονιάδες του πατέρα του. Η Ηλέκτρα αναγνωρίζει την ώρα που προσφέρει τις σπονδές στον τάφο, τα μαλλιά και τα ίχνη του αδελφού της. Ο Ορέστης δολοφονεί τον εραστή της βασίλισσας, Αίγισθο και στη συνέχεια την ίδια του τη μητέρα. Ο νέος καταδιώκεται από τις Ερινύες, τα φαντάσματα-σύμβολα της οργής των ομόαιμων νεκρών, με μάτια που στάζουν αίμα.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Πέρσες» του Αισχύλου
Μετάφραση-σκηνοθεσία : Λουκάς Θάνος
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Αγκονσίλιο Γεωργία, Γεωργάτου Χαρά, Γιαούζη Πέλη, Ισαακίδης Αλέξανδρος, Κουκουζέλη Ιωάννα, Λαμπράκη Ειρήνη, Μαρινάκου Γεωργία, Μάρκελλος Κωνσταντίνος, Μπρακουμάτσου Βιβή, Παπαγιάννης Φοίβος, Σδούκου Εβελύν και Σοφού Δήμητρα

ΘΕΑΤΡΟ ΑΜΟΡΕ-ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
Πριγκιποννήσων 10, Πολύγωνο, τηλ. 210 64 68 009
Καθημερινά από 5 έως 15 Ιουνίου στις 21.30