Τρίτη 7 Απριλίου 2009

Έκρηξη παθών


«Μόνο ο βουβός ο πόνος ξεριζώνει κάθε χορδή απ’ την καρδιά. Αφήστε με να πεθάνω μ’ ένα χαμόγελο στο στόμα. Ένα φιλί σ’ αυτά τα παγωμένα χείλη… Ο Έρωτας μόνο στο θάνατο βασιλεύει. Και η τέχνη από μόνη της δεν είναι αρκετή για να μπορέσει μία καρδιά σπασμένη ν’ ανακουφιστεί

(απόσπασμα από το έργο)

Άλλη μια ενδιαφέρουσα πειραματική πρόταση κατέθεσε και τη φετινή χρονιά η δραστήρια ομάδα «Αρένα» της οποίας τα βήματα παρακολουθεί ανελλιπώς η στήλη από την πρώτη στιγμή της σύστασής της. Το έργο του Άγγλου John Ford «Σπασμένη Καρδιά» («The Broken Heart») μεταφράζεται και ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μετάφραση Εύας Σιμάτου και διασκευή-σκηνοθεσία Αλέξανδρου Σωτηρίου σε μια ιδιάζουσα παράσταση με έντονα γκροτέσκο αποχρώσεις.
Στην παραγωγή του σκοτεινού και νοσηρού δραματουργού της Ελισαβετιανής οικογένειας διακρίνονται παθιασμένες τραγωδίες παράνομου έρωτα, αιμομιξίας, σαδισμού, χρήματος, εξουσίας και βίαιου θανάτου. Στα σωζόμενα έργα του περιλαμβάνονται τέσσερα ρομαντικά, μελαγχολικά δράματα, γραμμένα σ’ ένα εντελώς προσωπικό ύφος με ανομοιοκατάληκτους στίχους : «Η Θυσία του Έρωτα» («Love’s sacrifice» 1627), «Η Μελαγχολία του εραστή» («The Lover’s Melancholy» 1628), «Η Ραγισμένη Καρδιά» («The Broken Heart» 1629) και, το πιο διάσημο έργο του, «Κρίμα που είναι πόρνη» («’Tis Pity She’s a Whore»). Το τελευταίο έχει ανεβάσει στο Ανοιχτό Θέατρο ο Γιώργος Μιχαηλίδης τη θεατρική περίοδο 1986-1987.
Στο επίκεντρο του έργου βρίσκονται τα καταπιεσμένα συναισθήματα των ηρώων, που άλλοτε βγαίνουν στην επιφάνεια κι άλλοτε παραμένουν κρυμμένα κατατρώγοντας τον ήρωα μέχρι τον θάνατό του. Ο θάνατος της Πενθέας κάνει αισθητή την επιρροή που άσκησε «Η Ανατομία της Μελαγχολίας» του Ρόμπερτ Μπέρτον στη σκέψη του συγγραφέα.
Το κείμενο είναι πολυπρόσωπο, όμως πολλοί χαρακτήρες δεν προσθέτουν τίποτε σημαντικό στην πλοκή. Η διασκευή του Αλέξανδρου Σωτηρίου διατήρησε μόνο τους βασικούς ήρωες, επιλογή που όχι μόνο δεν αλλοιώνει το έργο αλλά απαλλάσσει τον θεατή από περιττές πληροφορίες. Οι πέντε πράξεις του έργου έχουν μετατραπεί σε ισάριθμα κεφάλαια με τίτλους, που αποτελούνται από σκηνές με ενιαία αρίθμηση. (συνολικά 25 σκηνές). Ο περιορισμός των διαλόγων επιτείνει την αίσθηση της καταπίεσης των συναισθημάτων που χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά των ηρώων. Η προσθήκη του ποιήματος του Eliot «Τετάρτη των τεφρών» λειτουργεί ως σχόλιο στη δράση. Παρά το ότι η διασκευή διαφοροποιείται αρκετά από το πρωτότυπο ως προς τη δομή, διατηρείται η ατμόσφαιρα και το ύφος του συγγραφέα.
Η σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Σωτηρίου υπογραμμίζει τα έντονα και ακραία συναισθήματα των ηρώων με μια «υπερ-έκφραση» που ενισχύεται από τη ροή σάλιου, ιδρώτα και αίματος. Η εκφορά λόγου, η βιαιότητα των κινήσεων και οι εκφραστικοί μορφασμοί αποδίδουν τις ψυχολογικές μεταπτώσεις. Το στοιχείο του εγκλωβισμού και του αδιεξόδου υποστηρίζεται και από τη διαμόρφωση του σκηνικού χώρου που επιμελείται μαζί με τα κοστούμια η Αλίκη Αρναούτη. Οι φωτισμοί και οι μουσικές επιλογές του Γιώργου Διαμαντόπουλου συμβάλλουν στη δημιουργία μιας σκοτεινής και μυστηριακής ατμόσφαιρας.
Η Χριστίνα Φίλου (Καλάνθα, πριγκίπισσα του βασιλείου) ερμηνεύει με προσήλωση στην ακρίβεια των κινήσεων και της σωματικής έκφρασης μέχρι την κορύφωση και τη μοιραία πράξη τελεολογίας που κλείνει την αυλαία του δράματος. Η Εύα Σιμάτου (Πενθέα) αποτυπώνει με την ερμηνεία της, την ψυχική γκριμάτσα που εγκαθίσταται ύπουλα στο πρόσωπο, στο σώμα και στη συμπεριφορά της ηρωίδας. Ο Αλέξανδρος Σωτηρίου (Βασάνιος, σύζυγος της Πενθέας) αν και «φλυαρεί» με τη σωματική του έκφραση, ακολουθεί εντούτοις σημεία που δηλώνουν το βάθος των ιδιοτήτων του ήρωα που ερμηνεύει. Ο Γιώργος Θύαμης (Οργίλος και Γκιόσα, γριά ρουφιάνα του Βασάνιου) αποδίδει επιδέξια και εκφραστικά τους δύο ρόλους. Ο Ηλίας Ραφαηλίδης (Ετεοκλής, νεαρός στρατηγός, δίδυμος αδελφός της Πενθέας) με το πάθος, τη δυναμική των κινήσεων και την έκφραση των ματιών, κινείται με ευστοχία κατευθύνσεως των σωματικών μέσων, που καθορίζουν την ερμηνεία του ρόλου. Ο κύριος Ραφαηλίδης διασφαλίζει μια σταθερή πορεία πλεύσης του ήρωα που υποδύεται, χωρίς να τον υπογραμμίζει αλλά και χωρίς να του αφαιρεί ή να του σβήνει τα ιδιαίτερα χρωματικά χαρακτηριστικά του.
Την προσεγμένη μετάφραση της Εύας Σιμάτου θα βρει κανείς στο βιβλίο-πρόγραμμα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Φιλότυπον». Πολύ κατατοπιστική και εμπεριστατωμένη η μελέτη της Ξένιας Γεωργοπούλου, λέκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών. Στο πρόγραμμα υπάρχουν αποσπάσματα από τα βιβλία του Marion Lomax και Robert Burton, φωτογραφικό υλικό και σημειώματα της μεταφράστριας και του σκηνοθέτη.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Σπασμένη Καρδιά» του Τζων Φόρντ
Από την ομάδα «Αρένα»
Μετάφραση : Εύα Σιμάτου
Διασκευή – Σκηνοθεσία : Αλέξανδρος Σωτηρίου
Σκηνικά – Κοστούμια : Αλίκη Αρναούτη
Μουσική επιμέλεια : Γιώργος Διαμαντόπουλος
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Εύα Σιμάτου, Χριστίνα Φίλου, Ηλίας Ραφαηλίδης, Γιώργος Θύαμης και Αλέξανδρος Σωτηρίου

BOOZE COOPERATIVA
Κολοκοτρώνη 57, τηλ. 210 32 40 944
Δευτέρα – Τρίτη 21.00