«Εσύ και τα σύννεφά σου» του Ερίκ Βεστφάλ στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα»

Στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα» παρουσιάζεται το έργο «Εσύ και τα σύννεφά σου» («Toi et tes nuages») του Γάλλου δραματουργού Ερίκ Βεστφάλ, σε μετάφραση Χαράς Μπακονικόλα και σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη. Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1929 στο Μονπελιέ και το κείμενο του ανέβηκε για πρώτη φορά το 1971 στο θέατρο «Ατενέ» σε σκηνοθεσία Ρολάν Μονό. Έκτοτε, γνωρίζει επιτυχία με πολλές αναπαραγωγές στη Γαλλία και στο εξωτερικό.
Στην ελληνική σκηνή, το έργο παρουσιάζεται για πρώτη φορά τη θεατρική περίοδο 1972-1973 από τη Νέα Σκηνή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Νίκου Ραφτόπουλου και με την Αλέκα Κατσέλη στο ρόλο της Αντέλ. Προτελευταίο ανέβασμα, η περσινή παραγωγή της πολιτιστικής εταιρείας «Move your art» στο θέατρο «Αργώ» σε μετάφραση-σκηνοθεσία Όλγας και Μαρίας Βαρδάκα.
Στην ιδιόρρυθμη αυτή κωμωδία του Ερίκ Βεστφάλ, το κωμικό εναλλάσσεται με το τραγικό κι η αμέριστη αφοσίωση έρχεται σε ανέλπιδη αντιπαράθεση με την τρέλα. Δύο αδελφές, η Ερνεστίν κι η Αντέλα, δύο γυναίκες δυναμικές και ευφυείς αλλά απομονωμένες από τον κοινωνικό τους περίγυρο απολαμβάνουν η μία τη συντροφιά και την φροντίδα της άλλης.
Το μοτίβο των μοναχικών ανθρώπων που παγιδεύονται στον περίκλειστο κόσμο τους, το οποίο είχαμε συναντήσει και στα «Ορφανά» του Λάιλ Κέσλερ, την προηγούμενη παράσταση του Κοραή Δαμάτη, αλλά και σε πολλά άλλα έργα της ευρωπαϊκής δραματουργίας -αναφέρω σαν παράδειγμα το «Χορό του Θανάτου» του Στρίντμπεργκ- έχει μια ενδιαφέρουσα διάσταση, εκείνη της ψυχοπάθειας που ενεδρεύει στα βαθύτερα στρώματα της ψυχοσύνθεσης των ηρώων και αναζωπυρώνεται με την διαμεσολάβηση ενός τρίτου προσώπου, ενός απρόβλεπτου συνήθως εισβολέα, ο οποίος με την παρουσία του, ανάβει τη σπίθα ώστε να εκραγεί ο μηχανισμός που καταλύει τις άμυνες του προστατευμένου περιβάλλοντος.
Η Αντέλα διαφυλάσσει την αδελφή της από κάθε έκθεση στον έξω κόσμο που θα μπορούσε να αποκαλύψει την αρρώστια της και να την οδηγήσει σε ψυχιατρικό ίδρυμα και τα καταφέρνει ως τη στιγμή που ξεσπάει μια ακόμα κρίση της Ερνεστίνας. Σκοτώνει τότε τον πίθηκο-πειραματόζωο που κρατούν φυλακισμένο στο σπίτι για να ικανοποιείται η ψυχωτική της έλξη προς το ζώο, έλξη κληρονομημένη ως ένα βαθμό, από τον επιστήμονα πατέρα τους που έχει πεθάνει.
Ο προμηθευτής αρνείται να αντικαταστήσει τον πίθηκο και να δώσει έτσι τροφή στην παράνοια της γυναίκας, η οποία επιδεινώνεται μετά τον ξαφνικό θάνατό του προμηθευτή και την οριστική απώλεια της ελπίδας για την απόκτησή του πολυπόθητου ζώου. Και μια μέρα ένας πωλητής εισβάλλει στο σπίτι από το οποίο απουσιάζει η Αντέλα και βρίσκει την Ερνεστίνα μόνη. Τότε στο μυαλό της γυναίκας με την διαταραγμένη ψυχοπαθολογία, σχηματίζεται ένα σχέδιο. Να αντικαταστήσει τον πίθηκο με τον άνθρωπο. Και αποφασίζει να το θέσει σε εφαρμογή.
Τότε οι ισορροπίες θα διαταραχτούν ανεπανόρθωτα δίνοντας την ευκαιρία στον συγγραφέα να επιδοθεί σε μια θαυμάσια ανατομία των χαρακτήρων του απογυμνώνοντας τόσο την τρέλα όσο και την λογική των ηρωίδων του, απομυθοποιώντας μέσα από συνεχείς ανατροπές την αρρωστημένη προσήλωση της μίας αδελφής προς την άλλη και οδηγώντας τις τελικά στο πιο ακραίο και τρομακτικό σημείο της σχέσης τους, σε μια φονική αντιπαράθεση με ολέθριο αποτέλεσμα και για τις δύο.
Επιδέξιος ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής, ο Βεστφάλ δημιουργεί το δραματουργικό εκείνο περιβάλλον στο οποίο η ανθρώπινη περιπέτεια εξελίσσεται σε ένα ανελέητο παιχνίδι εξουσίας. Οι δύο γυναίκες δεν έχουν να καταθέσουν, στην αρένα της σύγκρουσής τους, μόνο την ψυχοπάθειά τους αλλά και την βαθύτερη και ουσιαστικότερη ρήξη τους που σχετίζεται με την βαθιά προοδευτική, επαναστατική στάση της Ερνεστίνας απέναντι στη ζωή και την περιφρόνησή της για τις κατεστημένες κοινωνικές αξίες σε αντιπαράθεση με τον συντηρητισμό, την στενοκεφαλιά και την θρησκειολαγνεία της Αντέλας. Επίσης διαχειρίζεται, όπως κι ο Ίψεν στους «Βρικόλακες», την γονιδιακή, κληρονομημένη διαταραχή η οποία καιροφυλακτεί κρυμμένη για να αφυπνιστεί με την ενηλικίωση και να υπονομεύσει την προσωπικότητα των ηρώων, αναλώνοντας την κοινωνικότητά τους κι αποδυναμώνοντας τα υγιή στοιχεία του χαρακτήρα τους.
Η μετάφραση της Χαράς Μπακονικόλα προσφέρει ένα λόγο αβίαστο που αναδεικνύει τις ιδιόρρυθμες λεκτικές πολυσημίες και το ανατρεπτικό χιούμορ του έργου, ενισχύοντας παράλληλα την ατμόσφαιρα θρίλερ και τα στοιχεία του παράλογου που ενεδρεύουν πίσω από τις κωμικές και δραματικές σεκάνς.
Ο Κοραής Δαμάτης, ο οποίος επιμελείται επίσης τα σκηνικά και τα κοστούμια, έστησε μια σφιχτοδεμένη παράσταση με γοργούς ρυθμούς και επιβλητικές ατμόσφαιρες που ενισχύει την εσωτερικότητα των διαλόγων και τις συναισθηματικές εναλλαγές των ηρωίδων.
Η Αντιγόνη Βαλάκου (Ερνεστίν) κι η Σμαράγδα Σμυρναίου (Αντέλ) ενσαρκώνουν τις δύο ηρωίδες με υποκριτική ευκρίνεια και θαυμαστή εσωτερικότητα ενώ ο Αντώνης Θεοδωρακόπουλος υποδύεται τον πλασιέ με χιούμορ και πειστικότητα.
Την διανομή συμπληρώνει ο Δημήτρης Μπικηρόπουλος ο οποίος πλάθει τον χαρακτήρα του Ζουμπρόβιτς, του προμηθευτή πιθήκων και οικογενειακού φίλου, με ευαισθησία και συνέπεια.
Την μουσική συνέθεσε ο Χρίστος Θεοδώρου ενώ τα τραγούδια ερμηνεύουν αισθαντικά η Χαρά Κεφαλά κι η Βικτωρία Ταγκούλη.