Ιοβόλο μειδίαμα

Όλες οι μνήμες πια θε να πάρουνε τέλος.
Καθώς προβάλλουν όπου κοιμούμαι
και υποφέρω ανωφέλευτα
απ’ τη φρικτή μου ποίηση

Ας τελειώσουν και οι γλώσσες του φαντάσματος.
Που νομίζουν πως είμαι η ίδια εγώ
και πλάγιασα μαζί τους με νωχέλεια
χαϊδεύοντας
το χνούδι του σκεπάσματος

Παράξενο που δεν το συλλογίστηκα
να χαμηλώσω ολοένα στο πλευρό μου
τίποτα
κι από κοντά του να περνώ γυναίκα

να χάσει πια το χρώμα της
η μνήμη,
πίνοντας νύχτα απ’ τη γυναίκα

(από ανέκδοτο ποίημα της Κατερίνας Κατσίρη)

Εικοσιένα χρόνια μετά το σημαδιακό ανέβασμα του Καρόλου Κουν, «Ο Ήχος του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη ζωντανεύει ξανά σε αθηναϊκή σκηνή με τη μαγευτική Τάνια Τσανακλίδου στο ρόλο της μάνας. Μια φορτωμένη αισθητικά παράσταση, με εμφανή σκηνοθετικό ναρκισσισμό, υπερκινητικότητα και αγχωτικούς ρυθμούς που αποτελεί, ωστόσο, μια ενδιαφέρουσα σύνθετη ανάγνωση του σύγχρονου αυτού ελληνικού έργου.
Το έργο εκτυλίσσεται τον Ιούνιο του 1985, τρεις μέρες πριν από τις βουλευτικές εκλογές. Μια ώριμη γυναίκα που ζει χρόνια στην επαρχία, έρχεται στην Αθήνα για να ψηφίσει και να συναντήσει το γιο της που έχει να δει πάνω από ένα χρόνο. Συγκρουσιακές καταστάσεις και δυνατοί διάλογοι φέρνουν στην επιφάνεια τις αντιθέσεις δυο διαφορετικών κόσμων που εναγωνίως επιδιώκουν την απόλαυση της απόλυτης ελευθερίας. Πως ένα όπλο μπορεί να σκορπίσει τον θάνατο χωρίς να εκπυρσοκροτήσει; Ένας ήχος που δεν ακούγεται ποτέ, κι όμως θα ανατρέψει όλα τα γεγονότα μέσα σε λίγες μόνο ώρες.

Η Συγγραφέας και το έργο της
Η Λούλα Αναγνωστάκη εμφανίστηκε στο θέατρο το 1965 με την τριλογία «Η Διανυκτέρευση», «Η Πόλη» και «Η Παρέλαση», που παρουσίασε σε ενιαία παράσταση στο Θέατρο Τέχνης ο Κάρολος Κουν. Το Φεβρουάριο του 1967 ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το τρίπρακτο έργο της «Η Συναναστροφή», σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά. Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν τα θεατρικά «Αντόνιο ή το Μήνυμα» (1972), «Η Νίκη» (1978), «Η Κασέτα» (1982), «Ο Ήχος του όπλου» (1987), όλα από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν. Το 1990, ο θίασος Τζένης Καρέζη-Κώστα Καζάκου ανέβασε το έργο «Διαμάντια και Μπλουζ», σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου. Το 1995 είδαμε «Το Ταξίδι Μακριά» από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Μίμη Κουγιουμτζή. Το 1998 το μονόπρακτο «Ο Ουρανός κατακόκκινος» από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Βίκτορα Αρδίττη και το 2003 το «Σ’ εσάς που με ακούτε» από τη Νέα Σκηνή, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή. Τα έργα της Λούλας Αναγνωστάκη έχουν συστηματικά παρουσιαστεί από αθηναϊκούς θιάσους και Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα καθώς και σε πολλές χώρες του εξωτερικού.

Η Παράσταση
Η σκηνοθεσία της Έλλης Παπακωνσταντίνου θέλησε ν’ αναδείξει τις βαθύτερες δομές του κειμένου μέσα από μια σύγχρονη αισθητική και ν’ ανανεώσει τη σκηνική του υπόσταση. Εισέβαλλε δυναμικά και βίαια στο συγκροτημένο και σαφές σε εντολές κειμενικό μικρόκοσμο της συγγραφέως –μέχρι και οι μουσικές επιλογές έχουν καθοριστεί- και με παρεμβάσεις που καταργούν τις σκηνικές συμβάσεις διαμόρφωσε ένα «αυτόνομο» παραστασιακό συμβάν που μοιάζει ν’ απομακρύνεται από τις καταστάσεις και, ίσως, να θολώνει σ’ ένα βαθμό την εικόνα των προσώπων. Δεύτερη γραφή. Πολλά ερωτήματα προκαλούν οι κινησιολογικές-χορογραφικές «εμπνεύσεις» που λειτουργούν πιθανόν συμβολικά, σχολιάζουν και φωτίζουν διφορούμενα σημεία των εικόνων. Ιδιόρρυθμης αισθητικής αντίληψης και το στιγμιότυπο αφιέρωμα στις παλαιότερες παραστάσεις του έργου με τους ηθοποιούς να πασαλείβονται με τούρτα.
Ένα διαλεκτικό παιχνίδι φανταστικού κόσμου και πραγματικότητας σ’ ένα ακαθόριστο και μυστηριώδες σκηνικό χώρο! Ακατάστατο καμαρίνι θεατρίνων; Ρινγκ; Πλατεία; Σαλόνι; Ένας πελώριος αχνιστός καθρέφτης, μια υδρόγειος σφαίρα, ένα ζευγάρι γάντια του μποξ, μια αμερικανική σημαία, μια βαλίτσα με χαρτονομίσματα, κοντάρια με λάμπες και πολλά άλλα αντικείμενα κατακλύζουν τη σκηνή και χρησιμοποιούνται ποικιλοτρόπως. Μικρά κομμάτια από χαρτί εκσφενδονίζονται παραπέμποντας στην ατμόσφαιρα προεκλογικής εκστρατείας. Οι παλαιές αποσυρμένες συσκευές σε γυάλινα πλαίσια σα σε μουσειακό χώρο και η μακέτα σκηνικού παράστασης δίνουν την αίσθηση των ξεχασμένων στο ράφι αντικειμένων ενώ η μικρογραφία με τα πλήθη των διαδηλωτών μοιάζει αποκομμένη από τη σύγχρονη πραγματικότητα του εφησυχασμού και της απάθειας. Η σκηνή της μεταμφίεσης και του χορού αποτελεί άλλο ένα αιχμηρό σχόλιο για την αγριότητα της εποχής και την υποκρισία των ανθρωποφαγικών σχέσεων. Τα πρόσωπα δεν κινούνται σα πιόνια στα τρία επίπεδα του σκηνικού (που επιμελήθηκε η Φωτεινή Δήμου) σ’ ένα τηλεκατευθυνόμενο παιχνίδι όπου όλα μοιάζουν στημένα. Είναι ενεργά και παρόντα σημεία ακόμα και όταν δεν τους έχει καταχωρηθεί λόγος. Η χρήση video art, οι μικροί καθρέφτες που μετακινούν οι ηθοποιοί, τα κοντάρια με τις λάμπες καθώς και η εκφώνηση κάποιων σκηνικών οδηγιών υπογραμμίζουν τη δυναμική καίριων στιγμών.
Οι ηθοποιοί ευθυγραμμίστηκαν με τη σκηνοθετική άποψη και κινήθηκαν σ’ ενιαίο ύφος. Συγκινητική μέσα από μια ανεπιτήδευτη απλότητα η Τάνια Τσανακλίδου στο ρόλο της Κάτιας. Ως Μαρίκα, παλιά φίλη της Κάτιας, η Χρύσα Σπηλιώτη σαγηνεύει με την εμφάνιση της και την αισθησιακή γαλλική προφορά της αναδεικνύοντας τη γοητεία της ώριμης γυναίκας που στο βάθος μένει πάντα παιδί. Ο ταλαντούχος Μάνος Καρατζογιάννης ερμηνεύει το δεκαεπτάχρονο Μιχάλη με τα πλούσια εκφραστικά του μέσα και σκιαγραφεί με ακρίβεια τις ψυχολογικές διακυμάνσεις του ήρωα. Η Ηλέκτρα Τσακαλία υποδύεται τη Φανή, την κοπέλα του Μιχάλη, και ανταποκρίνεται με άνεση στις απαιτήσεις του ρόλου. Ο Νικόλας Στραβοπόδης, άψογος κινησιολογικά, υποστηρίζει με την καλύτερη δυνατή προσπάθεια το Γιάννη, αδελφό της Φανής και ο Τηλέμαχος Μούσας διεκπεραιώνει εύστοχα το σύντομο ρόλο του Ηλία, φίλου της Μαρίκας.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Ο Ήχος του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη
Σκηνοθεσία : Έλλη Παπακωνσταντίνου
Σκηνικά-Κοστούμια : Φωτεινή Δήμου
Φωτισμοί : Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Μουσική : Δημήτρης Καμαρωτός
Βοηθός σκηνοθέτη : Αγάπη Γουστένη
Βοηθός σκηνογράφου : Νατάσσα Παπαστεργίου
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Τάνια Τσανακλίδου, Χρύσα Σπηλιώτη, Μάνος Καρατζογιάννης, Ηλέκτρα Τσακαλία, Νικόλας Στραβοπόδης και Τηλέμαχος Μούσας

104 ΚΕΝΤΡΟ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ
Καλλιδρομίου & Θεμιστοκλέους 104, Εξάρχεια, τηλ. 210 38 26 185
Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21.00, Κυριακή 20.00