«Όροι Συμβολαίου» του Μάϊκ Μπάρτλετ από το Θεατρικό Οργανισμό «Νέος Λόγος» στο «Studio Μαυρομιχάλη»

Η νέα παραγωγή του Θεατρικού Οργανισμού «Νέος Λόγος» σε σκηνοθεσία του Φώτη Μακρή αφορά μια συνθήκη εξαιρετικά επίκαιρη και τραυματικά επώδυνη. Το «Όροι Συμβολαίου», έργο του 30χρονου συγγραφέα και σκηνοθέτη Mike Bartlett, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το Μάιο του 2008 στο Royal Court Theatre στο Λονδίνο. Παίζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας σε μετάφραση της έμπειρης Χριστίνας Μπάμπου – Παγκουρέλη.
Μία μάνατζερ μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας έχει μια σειρά συναντήσεων με την υπάλληλο της εταιρείας για την οποία είναι υπεύθυνη. Το θέμα των συζητήσεών τους είναι οι όροι του συμβολαίου που υπέγραψε η υπάλληλος και συγκεκριμένα, εκείνος ο όρος που αφορά την σεξουαλική και ερωτική συμπεριφορά της υπαλλήλου εντός της εταιρείας.
Σύμφωνα λοιπόν με αυτόν, η υπάλληλος οφείλει να αναφέρει στη διοίκηση οποιαδήποτε ρομαντική ή σεξουαλική σχέση της, με συναδέλφους της. Η συζήτηση ξεκινάει με λεπτομέρειες για τις καθημερινές συνήθειες της υπαλλήλου στο γραφείο και καταλήγει να εξαπλώνεται σε λεπτομέρειες της συμπεριφοράς της απέναντι σε έναν συγκεκριμένο άντρα με τον οποίο φαίνεται πως η υπάλληλος προχωράει σε στενότερες σχέσεις. Ο κλοιός σφίγγει ανάμεσα στην υπάλληλο και τον περίγυρό της όταν ο έλεγχος της επιτηρήτριάς της αρχίζει να γίνεται ασφυκτικός και να αναιρεί κάθε στοιχείο της προσωπικής της ζωής.
Μια κωμική στο βάθος της αντιπαράθεση, καταλήγει δραματική μέσα από την απόλυτα συμφεροντολογική διάρθρωση της εταιρείας, η οποία αποσκοπεί τυφλά στην απρόσκοπτη λειτουργία της χωρίς να υπολογίζει όμως τον ανθρώπινο κώδικα αξιών και τις σύμφυτες με την ανθρώπινη φύση, αδυναμίες ή δυναμικές.
Οι όροι του συμβολαίου της εταιρείας καθώς και ο τρόπος με τον οποίο τους διευθετεί η υπεύθυνη για την τήρησή τους, απευθύνονται σε κάποιο ανύπαρκτο είδος όντων, τα οποία λειτουργούν αντιφατικά προσφέροντας το δυναμικό τους για την αύξηση της παραγωγικότητας χωρίς παράλληλα αυτό το ίδιο δυναμικό να μπορούν να το εκτονώσουν σε μια εκτός εργασίας, δραστηριότητα.
Εκεί κάπου, στην κομβική σύγκρουση της υπαλλήλου με τους όρους συμβολαίου που επιβάλλει ανεπιτυχώς η αρμόδια για την τήρησή τους υπεύθυνη, μπορεί κανείς να ανιχνεύσει και την αδυναμία του καπιταλιστικού συστήματος για μακροβιότητα και τις επιπτώσεις όσον αφορά την επιτυχή του εφαρμογή ως συνθήκης ευδαίμονος ζωής.
Η υπερβολή και το γκροτέσκ επιδεινώνουν την αυθεντική φύση της αντιπαράθεσης, διαρθρώνοντας ένα σχήμα το οποίο επιχειρεί να κρυφτεί από τον εαυτό του με αποτέλεσμα να καταλήγει στον παραλογισμό, συντρίβοντας κάθε λογικό επιχείρημα.
Ο αδύναμος κρίκος του καπιταλιστικού συστήματος δεν είναι το κυνήγι του πλούτου κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη αλλά η ανηλεής παράβλεψη του ανθρώπινου στοιχείου μέσα από την διακαή επιθυμία για την πραγμάτωση αυτού του στόχου. Διότι το σύστημα αυτό συνυπολογίζει στην διάρθρωσή του αναγκαστικά και το εργατικό δυναμικό. Το οποίο ανά πάσα στιγμή μπορεί να λειτουργήσει απρόβλεπτα μέσα από τις δικές του άναρχες αλλά και αναμενόμενες διεκδικήσεις. Λειτουργώντας ερήμην των ισχυρών σου κρίκων, οριοθετείς την ήττα σου και την συντριβή της αλυσίδας των προσδοκιών σου.
Βαθιά επαναστατικό το έργο αυτό, ορίζει την ανατροπή των σχεδίων του πανίσχυρου μηχανισμού της εξουσίας μέσα από την κάθε άλλο παρά επαναστατική αλλά εξ ίσου ισχυρή αντιπαράθεση του με τις ανάγκες που πηγάζουν από τον πανίσχυρο μηχανισμό της ίδιας της ανθρώπινης φύσης.
Το έργο ολοκληρώνεται χωρίς να καθορίζεται το ποιος είναι ο ηττημένος και ποιος ο νικητής. Πρόκειται για έναν πόλεμο που εξοντώνει εξ ίσου το θύμα και το θύτη. Το γεγονός πως η υπάλληλος υποτάσσεται τελικά στον ανηλεή μηχανισμό που της επιβάλλει η επιτηρήτριά της, δεν μας εμποδίζει να αφουγκραστούμε και τις επικείμενες αντιδράσεις που θα προκύψουν στο μέλλον από άλλα εξ ίσου απρόβλεπτα γεγονότα που θα εκδηλωθούν κάτω από τις ίδιες ή και ακόμα οδυνηρότερες συνθήκες.
Το φάσμα της ανεργίας, η οικονομική κρίση κι η φαινομενική ασφάλεια που προσφέρει η παντοδύναμη, τυφλή εξουσία της εταιρείας δεν μπορούν παρά να επιδεινώσουν τις συνέπειες ενός παράλογου και ταυτόχρονα απάνθρωπου όρου συμβολαίου, ο οποίος κατασκευάστηκε έτσι ώστε θα ήταν αδύνατο και να μην παραβιαστεί.
Ο Φώτης Μακρής οργάνωσε το θέμα του σκηνοθετικά με συνέπεια και διαύγεια. Επιτυγχάνοντας την άψογη ρυθμική αναγωγή στο δραματουργικό υλικό του επιδίωξε την δημιουργία της αποπνικτικής, εφιαλτικής ατμόσφαιρας μέσα από συγκεκριμένους κώδικες κινησιολογικούς, ερμηνευτικούς και φωτιστικούς, οι οποίοι υπηρετούν άριστα την δυναμική των αντιπαραθέσεων των δύο χαρακτήρων του.
Σε ένα λιτό αλλά επιβλητικό σκηνικό που περιλαμβάνει ένα χρυσόψαρο παγιδευμένο στη γυάλα του, έστησε την σειρά των διαλόγων σαν ένα τελετουργικό με προκαθορισμένη κατάληξη, ρυθμίζοντας τους αρμούς των εξάρσεων με οικονομία και σκηνικό ήθος.
Αναδεικνύοντας την ισχύ των επαναλαμβανόμενων μοτίβων διευθέτησε με μαεστρία το πέρασμα από το κωμικό στο δραματικό χωρίς να απολέσει την δυναμική της εγκράτειας και χωρίς να επιχειρήσει περιττούς εντυπωσιασμούς.
Η Εκάβη Ντούμα πλάθει μια Έμμα γεμάτη χυμούς, με υποβόσκον χιούμορ και ελεγχόμενη επαναστατική διάθεση που διευθετεί τις αντιφάσεις της ψύχραιμα ως την στιγμή στην οποία έρχεται αντιμέτωπη με την ίδια την ψυχική και σωματική της παρόρμηση. Το ξέσπασμά της είναι αυθεντικό κι οι υποκριτικοί της κώδικες αναδεικνύουν τον ρόλο, υποβάλλοντας τις λεπταίσθητες αποχρώσεις του.
Η Στέλλα Κρούσκα πλάθει μια εξαιρετική Προσωπάρχη με δυναμικό προφίλ και δυσθεώρητες ρωγμές. Χωρίς να καταφεύγει στην υπερβολή ή στο σχήμα, επιβάλλει με την ερμηνευτική της ποιότητα το δέος αλλά και την αμηχανία, ισορροπώντας τις αντιφάσεις του χαρακτήρα που υποδύεται με μέτρο, αυθεντικότητα και πειστικότητα.
Τα λειτουργικά σκηνικά και κοστούμια υπογράφει ο Γιώργος Ζιάκας, ενώ οι διακριτικοί αλλά εμπνευσμένοι φωτισμοί είναι του Παναγιώτη Μανούση.