Η μικτή παράσταση κωμικών σκετς, τραγουδιού και χορού με τίτλο «Βαριετέ» («Variétés») που ανεβάζει ο οργανισμός «Θέατρο του Μάρτη» σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Εσπίριτου, βασίζεται σε κείμενα του Γερμανού κωμικού Karl Valentin (Valentin Ludwig Fey, Μόναχο 1882 – 1948), ο οποίος έγραψε πολυάριθμα νούμερα και τα παρουσίαζε με τη συνεργάτιδά του Liesl Karlstadt σε καμπαρέ, σε πίστες και μπυραρίες της Γερμανίας. Σε πολλές παρλάτες του σατίριζε με χιούμορ τους εμπόρους, τις εμμονές των απλών ανθρώπων, τη μικροαστική νοοτροπία, χρησιμοποιώντας πολλές φορές ιδιαίτερα γλωσσικά ιδιώματα. Οι χαρακτήρες που εμφάνιζε στο σανίδι ήταν συχνά αλλόκοτοι με παράξενη συμπεριφορά.
Κωμικός περφόρμερ και ευφυής κειμενογράφος αποτέλεσε μια από τις δημοφιλέστερες μορφές του γερμανικού λαϊκού θεάτρου, άσκησε επιρροή σε ρεύματα και τάσεις ενώ θεωρήθηκε από κάποιους ειδικούς μελετητές ως ένας από τους πρόδρομους του «θεάτρου του παραλόγου» κυρίως για το γλωσσικό παιχνίδι της διακωμώδησης των περιστάσεων. Το έργο του περιλαμβάνει περίπου 400 κείμενα και διαλόγους, πάνω από 40 κινηματογραφικές ταινίες καθώς και μεγάλο αριθμό ηχογραφήσεων.
Ο Brecht παρακολουθούσε συστηματικά τις δουλειές του κλόουν Valentin και τον είχε παρομοιάσει με τον Chaplin. Στο ανέβασμα κάποιου έργου του που περιλάμβανε μια μάχη τριάντα λεπτών, ο Brecht ρώτησε τον Valentin πώς είναι οι στρατιώτες στη μάχη και εκείνος αποκρίθηκε : «είναι χλωμοί. Φοβισμένοι». Ήταν ιδέα του Valentin ν’ απλωθεί κιμωλία στα πρόσωπα των ηθοποιών του Brecht στην παράσταση του έργου «Εδουάρδος ο δεύτερος» κατά την οποία συνέλαβε την ιδέα του «Επικού Θεάτρου».
Ο Valentin θεωρήθηκε ένας αναρχικός της γλώσσας. Η κωμωδία του άρχιζε συχνά με απλές λεκτικές παρανοήσεις των οποίων οι ανατροπές είχαν απρόβλεπτες εξελίξεις. Ο κριτικός Alfred Kerr τον εγκωμίασε σαν κάποιον που «σχίζει τη λέξη για να εκμαιεύσει και να αναλύσει την πρωταρχική έννοιά της».
Ένας ζωντανός θεατρικός οργανισμός
Το «Θέατρο του Μαρτίου» ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του σκηνοθέτη Θεόδωρου Εσπίριτου και έχει επικεντρώσει το ενδιαφέρον του στην προβολή και προώθηση σύγχρονων και πειραματικών μορφών τέχνης. Μέχρι σήμερα, η ομάδα έχει παρουσιάσει τις παραστάσεις : «Η Μικρή Σειρήνα» της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ στο Θέατρο του Κολλεγίου Αθηνών, «Στο πανδοχείο Stimming», βασισμένη στην αλληλογραφία του Χάινριχ φον Κλάιστ, «1843» του Ανδρέα Στάικου (παράσταση για την οποία ο σκηνοθέτης είχε προταθεί για το βραβείο σκηνοθεσίας Κάρολος Κουν) και «Inferno, εικόνες μιας έκθεσης» στο θέατρο Φούρνος.
Η παράσταση
Σε γενικές γραμμές, παρατηρούμε ότι η παράσταση έχει σκηνοθετηθεί με νευρώδη τρόπο και κυλάει με γοργό ρυθμό, όπως ακριβώς αρμόζει στο είδος του θεατρικού στιγμιότυπου.
Στην ασύμμετρη διάταξη των υφολογικών συντεταγμένων των κομματιών – σκετς, η σκηνοθεσία του Θεόδωρου Εσπίριτου κατορθώνει να δώσει έμφαση στο στερεότυπο μέρος της λεκτικής εκφράσεως των κειμένων και να δημιουργήσει ένα ταχύρρυθμο παραγλωσσικό σύστημα εξελίξεως των καταστάσεων.
Ο σκηνοθέτης απέδωσε πολύ εύστοχα τη διάθεση του Valentin όχι μόνο να δείξει τα κοινωνικά ελλείμματα μιας εποχής που παραπαίει ανάμεσα στα αποτελέσματα του Α Παγκοσμίου Πολέμου και στις απειλές ενός Δευτέρου (προαναγγέλλοντας ταυτόχρονα και έμμεσα την άνοδο ενός ολοκληρωτισμού στη Δυτική Ευρώπη) αλλά και να τονίσει με την υπερβολή της κωμωδίας την ανθρώπινη ανοησία, τις γελοίες διαπροσωπικές σχέσεις και τα τερατώδη αποτελέσματα μιας άγονης και άκαμπτης λογικής.
Η μετάφραση – που επιμελήθηκαν οι Λάμπρος Παπαγεωργίου, Γιώργος Εμμανουήλ, Φανή Γέμτου, Βίκυ Κυριακίδη και Κωνσταντίνος Χέλμης – δίνει το στίγμα ενός αβίαστου λόγου που ενισχύει ακόμη περισσότερο την κωμικότητα των παρανοήσεων.
Η μουσική και οι στίχοι του Γιάννη Αρζιμάνογλου μαζί με τις χαριτωμένες χορογραφίες της Άννας – Μαρίας Λογαρά και τους ζωηρούς φωτισμούς εγγράφονται στα δυνατά σημεία της συνολικής εικόνας καθώς προβάλλουν τον εύθυμο χαρακτήρα ενός ποικίλου θεάματος που εξάπτει την περιέργεια για όσα πρόκειται ν’ ακολουθήσουν. Ιδιαίτερα οι χορογραφίες της κυρίας Λογαρά συνδυάζουν την κομψότητα με μια ελαφρά απόχρωση γκροτέσκου που προσιδιάζει σε τέτοιου είδους θεάματα.
Το σκηνικό του Ευθύμη Γκίνη, με τις διαφορετικού μήκους και σχήματος κορνίζες, λειτουργεί ως γλαφυρό φόντο της εν κινήσει «γελοιογραφίας» ενώ, τα αντικείμενα όπως και τα κοστούμια δείχνουν φροντισμένα στο ίδιο πνεύμα και ενδεικτικά κάθε προσώπου – ρόλου.
Οι ηθοποιοί – Βιβή Κόκκα, Φανή Γέμτου, Νατάσσα Στρατάκη, Λάμπρος Παπαγεωργίου και Λύσανδρος Σπετσιέρης – με έντονες αποχρώσεις αισθητικής και εκφραστικότητας, πλάθουν και εναλλάσσουν φιγούρες που σκιτσάρει ο συγγραφέας, αναζητώντας την αιώνια ευθυγράμμιση του υπέρμετρου με το μέτρο.
Οι ερμηνείες και η συντονισμένη κίνηση των πέντε ταλαντούχων καλλιτεχνών φέρνουν κυριολεκτικά τον θεατή αντιμέτωπο μ’ ένα κόσμο που στροβιλίζεται ιλλιγιωδώς στο γαϊτανάκι του «παραλόγου» μιας καθημερινότητας, η οποία κοιτάζει τον εαυτό της στον μαγικό καθρέφτη της κωμικής εκφοράς…
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Βαριετέ» («Variétés»), παράσταση βασισμένη σε κείμενα του Γερμανού κωμικού Karl Valentin
Από το «Θέατρο του Μαρτίου»
Μετάφραση : Λάμπρος Παπαγεωργίου, Γιώργος Εμμανουήλ, Φανή Γέμτου, Βίκυ Κυριακίδη και Κωνσταντίνος Χέλμης
Σκηνοθεσία – Τελική επεξεργασία κειμένων : Θεόδωρος Εσπίριτου
Μουσική – Στίχοι : Γιάννης Αρζιμάνογλου
Χορογραφίες : Άννα – Μαρία Λογαρά
Επιμέλεια σκηνογραφίας – κατασκευή σκηνικών αντικειμένων : Ευθύμης Γκίνης
Βοηθός σκηνοθέτη : Ηρώ Διαμάντη
Φωτογραφίες : Μάνος Χατζηκωνσταντής
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Βιβή Κόκκα, Νατάσσα Στρατάκη, Λάμπρος Παπαγεωργίου, Φανή Γέμτου και Λύσανδρος Σπετσιέρης
ΘΕΑΤΡΟ ΒΑΦΕΙΟ
Αγίου Όρους 16 και Κωνσταντινουπόλεως 115, Κεραμεικός, τηλ. 210 34 25 637
Δευτέρα – Τρίτη 21.15
Κωμικός περφόρμερ και ευφυής κειμενογράφος αποτέλεσε μια από τις δημοφιλέστερες μορφές του γερμανικού λαϊκού θεάτρου, άσκησε επιρροή σε ρεύματα και τάσεις ενώ θεωρήθηκε από κάποιους ειδικούς μελετητές ως ένας από τους πρόδρομους του «θεάτρου του παραλόγου» κυρίως για το γλωσσικό παιχνίδι της διακωμώδησης των περιστάσεων. Το έργο του περιλαμβάνει περίπου 400 κείμενα και διαλόγους, πάνω από 40 κινηματογραφικές ταινίες καθώς και μεγάλο αριθμό ηχογραφήσεων.
Ο Brecht παρακολουθούσε συστηματικά τις δουλειές του κλόουν Valentin και τον είχε παρομοιάσει με τον Chaplin. Στο ανέβασμα κάποιου έργου του που περιλάμβανε μια μάχη τριάντα λεπτών, ο Brecht ρώτησε τον Valentin πώς είναι οι στρατιώτες στη μάχη και εκείνος αποκρίθηκε : «είναι χλωμοί. Φοβισμένοι». Ήταν ιδέα του Valentin ν’ απλωθεί κιμωλία στα πρόσωπα των ηθοποιών του Brecht στην παράσταση του έργου «Εδουάρδος ο δεύτερος» κατά την οποία συνέλαβε την ιδέα του «Επικού Θεάτρου».
Ο Valentin θεωρήθηκε ένας αναρχικός της γλώσσας. Η κωμωδία του άρχιζε συχνά με απλές λεκτικές παρανοήσεις των οποίων οι ανατροπές είχαν απρόβλεπτες εξελίξεις. Ο κριτικός Alfred Kerr τον εγκωμίασε σαν κάποιον που «σχίζει τη λέξη για να εκμαιεύσει και να αναλύσει την πρωταρχική έννοιά της».
Ένας ζωντανός θεατρικός οργανισμός
Το «Θέατρο του Μαρτίου» ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του σκηνοθέτη Θεόδωρου Εσπίριτου και έχει επικεντρώσει το ενδιαφέρον του στην προβολή και προώθηση σύγχρονων και πειραματικών μορφών τέχνης. Μέχρι σήμερα, η ομάδα έχει παρουσιάσει τις παραστάσεις : «Η Μικρή Σειρήνα» της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ στο Θέατρο του Κολλεγίου Αθηνών, «Στο πανδοχείο Stimming», βασισμένη στην αλληλογραφία του Χάινριχ φον Κλάιστ, «1843» του Ανδρέα Στάικου (παράσταση για την οποία ο σκηνοθέτης είχε προταθεί για το βραβείο σκηνοθεσίας Κάρολος Κουν) και «Inferno, εικόνες μιας έκθεσης» στο θέατρο Φούρνος.
Η παράσταση
Σε γενικές γραμμές, παρατηρούμε ότι η παράσταση έχει σκηνοθετηθεί με νευρώδη τρόπο και κυλάει με γοργό ρυθμό, όπως ακριβώς αρμόζει στο είδος του θεατρικού στιγμιότυπου.
Στην ασύμμετρη διάταξη των υφολογικών συντεταγμένων των κομματιών – σκετς, η σκηνοθεσία του Θεόδωρου Εσπίριτου κατορθώνει να δώσει έμφαση στο στερεότυπο μέρος της λεκτικής εκφράσεως των κειμένων και να δημιουργήσει ένα ταχύρρυθμο παραγλωσσικό σύστημα εξελίξεως των καταστάσεων.
Ο σκηνοθέτης απέδωσε πολύ εύστοχα τη διάθεση του Valentin όχι μόνο να δείξει τα κοινωνικά ελλείμματα μιας εποχής που παραπαίει ανάμεσα στα αποτελέσματα του Α Παγκοσμίου Πολέμου και στις απειλές ενός Δευτέρου (προαναγγέλλοντας ταυτόχρονα και έμμεσα την άνοδο ενός ολοκληρωτισμού στη Δυτική Ευρώπη) αλλά και να τονίσει με την υπερβολή της κωμωδίας την ανθρώπινη ανοησία, τις γελοίες διαπροσωπικές σχέσεις και τα τερατώδη αποτελέσματα μιας άγονης και άκαμπτης λογικής.
Η μετάφραση – που επιμελήθηκαν οι Λάμπρος Παπαγεωργίου, Γιώργος Εμμανουήλ, Φανή Γέμτου, Βίκυ Κυριακίδη και Κωνσταντίνος Χέλμης – δίνει το στίγμα ενός αβίαστου λόγου που ενισχύει ακόμη περισσότερο την κωμικότητα των παρανοήσεων.
Η μουσική και οι στίχοι του Γιάννη Αρζιμάνογλου μαζί με τις χαριτωμένες χορογραφίες της Άννας – Μαρίας Λογαρά και τους ζωηρούς φωτισμούς εγγράφονται στα δυνατά σημεία της συνολικής εικόνας καθώς προβάλλουν τον εύθυμο χαρακτήρα ενός ποικίλου θεάματος που εξάπτει την περιέργεια για όσα πρόκειται ν’ ακολουθήσουν. Ιδιαίτερα οι χορογραφίες της κυρίας Λογαρά συνδυάζουν την κομψότητα με μια ελαφρά απόχρωση γκροτέσκου που προσιδιάζει σε τέτοιου είδους θεάματα.
Το σκηνικό του Ευθύμη Γκίνη, με τις διαφορετικού μήκους και σχήματος κορνίζες, λειτουργεί ως γλαφυρό φόντο της εν κινήσει «γελοιογραφίας» ενώ, τα αντικείμενα όπως και τα κοστούμια δείχνουν φροντισμένα στο ίδιο πνεύμα και ενδεικτικά κάθε προσώπου – ρόλου.
Οι ηθοποιοί – Βιβή Κόκκα, Φανή Γέμτου, Νατάσσα Στρατάκη, Λάμπρος Παπαγεωργίου και Λύσανδρος Σπετσιέρης – με έντονες αποχρώσεις αισθητικής και εκφραστικότητας, πλάθουν και εναλλάσσουν φιγούρες που σκιτσάρει ο συγγραφέας, αναζητώντας την αιώνια ευθυγράμμιση του υπέρμετρου με το μέτρο.
Οι ερμηνείες και η συντονισμένη κίνηση των πέντε ταλαντούχων καλλιτεχνών φέρνουν κυριολεκτικά τον θεατή αντιμέτωπο μ’ ένα κόσμο που στροβιλίζεται ιλλιγιωδώς στο γαϊτανάκι του «παραλόγου» μιας καθημερινότητας, η οποία κοιτάζει τον εαυτό της στον μαγικό καθρέφτη της κωμικής εκφοράς…
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Βαριετέ» («Variétés»), παράσταση βασισμένη σε κείμενα του Γερμανού κωμικού Karl Valentin
Από το «Θέατρο του Μαρτίου»
Μετάφραση : Λάμπρος Παπαγεωργίου, Γιώργος Εμμανουήλ, Φανή Γέμτου, Βίκυ Κυριακίδη και Κωνσταντίνος Χέλμης
Σκηνοθεσία – Τελική επεξεργασία κειμένων : Θεόδωρος Εσπίριτου
Μουσική – Στίχοι : Γιάννης Αρζιμάνογλου
Χορογραφίες : Άννα – Μαρία Λογαρά
Επιμέλεια σκηνογραφίας – κατασκευή σκηνικών αντικειμένων : Ευθύμης Γκίνης
Βοηθός σκηνοθέτη : Ηρώ Διαμάντη
Φωτογραφίες : Μάνος Χατζηκωνσταντής
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Βιβή Κόκκα, Νατάσσα Στρατάκη, Λάμπρος Παπαγεωργίου, Φανή Γέμτου και Λύσανδρος Σπετσιέρης
ΘΕΑΤΡΟ ΒΑΦΕΙΟ
Αγίου Όρους 16 και Κωνσταντινουπόλεως 115, Κεραμεικός, τηλ. 210 34 25 637
Δευτέρα – Τρίτη 21.15
