«Μαλενζάρ : Περιττό να αραδιάσεις όλα αυτά τα ψέματα…Θα σου το πω κατάμουτρα. Αυτό είναι αλαζονεία, είναι ματαιοδοξία! Θέλεις να ρίξεις στάχτη στα μάτια!
Κυρία Μαλενζάρ : Εγώ απλώς ακολουθώ το παράδειγμα των συγχρόνων μου. Ο καθένας περνάει τη ζωή του ρίχνοντας μικρές πρέζες στάχτης στα μάτια του γείτονα. Γιατί ντυνόμαστε καλά; Για τα μάτια των άλλων!»
(Απόσπασμα από το έργο)
Στο ανακαινισμένο «Από Μηχανής Θέατρο», η Εταιρεία Θεάτρου «Συν-Επί» παρουσιάζει τη δίπρακτη κωμωδία του Ευγένιου Λαμπίς «Στάχτη στα μάτια» («La Poudre aux yeux», 1861) σε μετάφραση και σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου. Μια εύρυθμη παράσταση με σύγχρονη αισθητική που κατορθώνει να μιλήσει στη γλώσσα μας χωρίς να αλλοιώσει το ύφος του συγγραφέα ή ν’ ανατρέξει στην επικαιρότητα για να σωθεί.
Ο Ευγένιος Λαμπίς (Παρίσι 1815 – 1888) έδωσε νέα ώθηση στο είδος του vaudeville χειριζόμενος με λεπτεπίλεπτη ειρωνεία και γλαφυρότητα τις συμπεριφορές και τις ιδιοτροπίες των συγχρόνων του, στα πλαίσια δραματουργικών παρτιτούρων ικανών να προσφέρουν πολύ έδαφος στο υποκριτικό παιχνίδι. Άλλωστε παράλληλα με τη γλώσσα, επεξεργάστηκε σε βαθμό τελειότητας και το κωμικό της κίνησης.
Η κωμικότητα και η αιχμηρή σάτιρα παρέσυραν το κοινό, δίχως να το ταράσσουν ιδιαίτερα με οξεία κριτική, καθώς οι ιστορίες αντλούνταν από την καθημερινή ζωή της εποχής. Ο συγγραφέας δεν επιθυμούσε να έχει την εικόνα του επικριτή των ηθών ή του κοινωνικού αναμορφωτή. Πολλαπλασίασε τα γεγονότα στα έργα, έδωσε στη δράση ιλιγγιώδη ρυθμό, δημιούργησε ορμητικούς κωμικούς μηχανισμούς, πλούσιους σε παρεξηγήσεις και ανατροπές που έφταναν στα όρια της πειστικότητας κυρίως για τη διασκέδαση του κοινού.
Τα κωμικά ευρήματα και η στέρεη δομή των έργων του φανερώνουν μια βαθιά γνώση της θεατρικής τέχνης. Και παρ’ όλο που η διακωμώδηση του γελοίου αστικού περιβάλλοντος δεν προχωρεί βαθύτερα από μια λαμπερή και εύθυμη σκιαγράφηση των κακώς κειμένων, ο Λαμπίς αποτέλεσε πρότυπο ύφους και τεχνικής για τους μεταγενέστερους Γάλλους δραματουργούς.
Τα πιο γνωστά έργα του, όπως το «Καπέλο από ψάθα Ιταλίας», «Στάχτη στα μάτια» και «Η υπόθεση της οδού Λουρσίν», έχουν κάνει και στην Ελλάδα κάποια σημαντική σκηνική ή εκδοτική διαδρομή.
Στη δίπρακτη κωμωδία «Στάχτη στα μάτια», η κοινωνική και οικονομική κατάσταση δύο οικογενειών παραποιείται με επιδίωξη την εκατέρωθεν επίδειξη και την παραπλάνηση των μελλοντικών συμπεθέρων. Οι Μαλενζάρ και οι Ρατινουά γνωρίζονται εξ αιτίας του γάμου των παιδιών τους και επιδίδονται σ’ ένα εξοντωτικό κυνήγι εντυπωσιασμού και κέρδους. Το Παρίσι, ως αστικός περίγυρος του «κλειστού» δραματικού χώρου, βρίσκεται στο φόντο του έργου καθώς τα πρόσωπα θα έδιναν τα πάντα για να γίνουν μέλη της «καλής κοινωνίας» του. Ακριβές σαμπάνιες, γαστρονομικές απολαύσεις, υψηλές γνωριμίες και καλλιτεχνικές επιδόσεις επικαλούνται και οι δυο πλευρές προκειμένου να πείσουν για κάτι που δεν είναι. Όμως, η μικρή προίκα θα σταθεί αιτία να διαλυθεί ο αρραβώνας και η εμφάνιση του θείου Ρομπέρ – σύμφωνα με τις τυπικές διαδικασίες της φάρσας – λειτουργεί καταλυτικά στην κωμικά δυσάρεστη κατάσταση καθώς θα αποκαλύψει την αλήθεια, θα δώσει ώθηση στην εξέλιξη της υπόθεσης για να οδηγήσει τελικά στην αίσια λύση.
Η σκηνοθεσία του Νίκου Χατζόπουλου φώτισε τα στοιχεία εκείνα που κάνουν το κείμενο να αφορά το θεατή του σήμερα, «έπαιξε» με τις ασπρόμαυρες πλευρές ενός παιγνιώδη κωμικού λόγου και έδωσε έμφαση στην ομοιομορφία της σκηνικής πραγμάτωσης των ταχύρρυθμα δοσμένων περιστατικών.
Το λιτό σκηνικό της Εύας Μανιδάκη με ελάχιστα αντικείμενα επάνω στη σκηνή χρησιμοποιείται ως σαλόνι και για τις δυο οικογένειες. Προς το τέλος του δεύτερου μέρους, αποκαλύπτεται μια άλλη του διάσταση που παραπέμπει ευθέως σε θέατρο μέσα στο θέατρο λειτουργώντας παράλληλα ως αιχμηρό σχόλιο γύρω από τη γελοιογραφία των προσώπων. Σε αυτό συμβάλλουν τα έντονα και ζωηρόχρωμα κοστούμια της Θάλειας Ιστικοπούλου που «κοροϊδεύουν» χαριτωμένα τις ηρωίδες προκειμένου να υπογραμμίσουν την αφέλεια, την αδεξιότητα και την αλαζονεία του χαρακτήρα τους. Σκηνές ανθολογίας η παρέμβαση του θείου Ρόμπερ και το γεύμα με τις τρούφες. Απολαυστικά κωμικό φινάλε!
Η Μάνια Παπαδημητρίου (Μπλανς, σύζυγος του Μαλενζάρ) και η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου (Κονστάνς, σύζυγος του Ρατινουά) μέσα από την υποκριτική εμπειρία και δεξιοτεχνία τους κατορθώνουν να «τσαλακωθούν» για να υποδυθούν τις μικροαστές που προσπαθούν να μιμηθούν τις αριστοκρατικές κυρίες και πλάθουν δυο κωμικές φιγούρες που κινούν τα νήματα. Ο Κώστας Μπερικόπουλος (κύριος Μαλενζάρ) υποστηρίζει πειστικά τον αποτυχημένο γιατρό που προσποιείται ότι κουράρει μόνο εκπρόσωπους της καλής κοινωνίας ενώ ο Άκις Βλουτής (κύριος Ρατινουά) το ζαχαροπλάστη με προφίλ σακχαροβιομήχανου.
Ο Γιώργος Ζιόβας (θείος Ρομπέρ) ανταποκρίνεται με άνεση στις απαιτήσεις του ρόλου του όπως και ο Νίκος Γιαλελής (Φρεντερίκ, γιος του Ρατινουά) και η Σοφιάννα Θεοφάνους (Εμελίν, κόρη του Μαλενζάρ). Εξαιρετικοί στους μικρούς ρόλους η Λαμπρινή Αγγελίδου (μαγείρισσα και καμαριέρα και των δυο οικογενειών!) και ο Δημοσθένης Ελευθεριάδης (ταπετσιέρης, γκρουμ με λιβιέρα, σεφ, υπηρέτης).
Αξίζει να γίνει ξεχωριστή αναφορά στη νέα θεατρική βιβλιοθήκη που εκδίδει η Εταιρεία Θεάτρου «Συν-Επί». Τα προγράμματα των παραστάσεων συνοδεύονται από βιβλία με ολόκληρη τη μετάφραση του θεατρικού έργου και CD με τη μουσική. Στον παρόντα τόμο που επιμελήθηκε η θεατρολόγος Έρι Κύργια θα βρει κανείς κείμενα διάσημων μελετητών για τη φάρσα και το έργο του Λαμπις, φωτογραφικό υλικό, σχέδια του Νίκου Αναγνωστόπουλου, εργοβιογραφία και περαιτέρω ενδιαφέρον υλικό.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Στάχτη στα μάτια» του Ευγένιου Λαμπίς
Από την Εταιρεία Θεάτρου Συν – Επί
Μετάφραση – Σκηνοθεσία : Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνικά : Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια : Θάλεια Ιστικοπούλου
Φωτισμοί : Λευτέρης Παυλόπουλος
Μουσική : Θοδωρής Αμπαζής
Τους ρόλους ερμηνεύουν με σειρά εμφάνισης : Λαμπρινή Αγγελίδου, Μάνια Παπαδημητρίου, Κώστας Μπερικόπουλος, Νίκος Γιαλελής, Σοφιάννα Θεοφάνους, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Άκις Βλουτής, Δημοσθένης Ελευθεριάδης και Γιώργος Ζιόβας
ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ ΘΕΑΤΡΟ
Ακαδήμου 13, τηλ 210 52 31 131
Τετάρτη – Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο 21.00, Κυριακή 19.00
Κυρία Μαλενζάρ : Εγώ απλώς ακολουθώ το παράδειγμα των συγχρόνων μου. Ο καθένας περνάει τη ζωή του ρίχνοντας μικρές πρέζες στάχτης στα μάτια του γείτονα. Γιατί ντυνόμαστε καλά; Για τα μάτια των άλλων!»
(Απόσπασμα από το έργο)
Στο ανακαινισμένο «Από Μηχανής Θέατρο», η Εταιρεία Θεάτρου «Συν-Επί» παρουσιάζει τη δίπρακτη κωμωδία του Ευγένιου Λαμπίς «Στάχτη στα μάτια» («La Poudre aux yeux», 1861) σε μετάφραση και σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου. Μια εύρυθμη παράσταση με σύγχρονη αισθητική που κατορθώνει να μιλήσει στη γλώσσα μας χωρίς να αλλοιώσει το ύφος του συγγραφέα ή ν’ ανατρέξει στην επικαιρότητα για να σωθεί.
Ο Ευγένιος Λαμπίς (Παρίσι 1815 – 1888) έδωσε νέα ώθηση στο είδος του vaudeville χειριζόμενος με λεπτεπίλεπτη ειρωνεία και γλαφυρότητα τις συμπεριφορές και τις ιδιοτροπίες των συγχρόνων του, στα πλαίσια δραματουργικών παρτιτούρων ικανών να προσφέρουν πολύ έδαφος στο υποκριτικό παιχνίδι. Άλλωστε παράλληλα με τη γλώσσα, επεξεργάστηκε σε βαθμό τελειότητας και το κωμικό της κίνησης.
Η κωμικότητα και η αιχμηρή σάτιρα παρέσυραν το κοινό, δίχως να το ταράσσουν ιδιαίτερα με οξεία κριτική, καθώς οι ιστορίες αντλούνταν από την καθημερινή ζωή της εποχής. Ο συγγραφέας δεν επιθυμούσε να έχει την εικόνα του επικριτή των ηθών ή του κοινωνικού αναμορφωτή. Πολλαπλασίασε τα γεγονότα στα έργα, έδωσε στη δράση ιλιγγιώδη ρυθμό, δημιούργησε ορμητικούς κωμικούς μηχανισμούς, πλούσιους σε παρεξηγήσεις και ανατροπές που έφταναν στα όρια της πειστικότητας κυρίως για τη διασκέδαση του κοινού.
Τα κωμικά ευρήματα και η στέρεη δομή των έργων του φανερώνουν μια βαθιά γνώση της θεατρικής τέχνης. Και παρ’ όλο που η διακωμώδηση του γελοίου αστικού περιβάλλοντος δεν προχωρεί βαθύτερα από μια λαμπερή και εύθυμη σκιαγράφηση των κακώς κειμένων, ο Λαμπίς αποτέλεσε πρότυπο ύφους και τεχνικής για τους μεταγενέστερους Γάλλους δραματουργούς.
Τα πιο γνωστά έργα του, όπως το «Καπέλο από ψάθα Ιταλίας», «Στάχτη στα μάτια» και «Η υπόθεση της οδού Λουρσίν», έχουν κάνει και στην Ελλάδα κάποια σημαντική σκηνική ή εκδοτική διαδρομή.
Στη δίπρακτη κωμωδία «Στάχτη στα μάτια», η κοινωνική και οικονομική κατάσταση δύο οικογενειών παραποιείται με επιδίωξη την εκατέρωθεν επίδειξη και την παραπλάνηση των μελλοντικών συμπεθέρων. Οι Μαλενζάρ και οι Ρατινουά γνωρίζονται εξ αιτίας του γάμου των παιδιών τους και επιδίδονται σ’ ένα εξοντωτικό κυνήγι εντυπωσιασμού και κέρδους. Το Παρίσι, ως αστικός περίγυρος του «κλειστού» δραματικού χώρου, βρίσκεται στο φόντο του έργου καθώς τα πρόσωπα θα έδιναν τα πάντα για να γίνουν μέλη της «καλής κοινωνίας» του. Ακριβές σαμπάνιες, γαστρονομικές απολαύσεις, υψηλές γνωριμίες και καλλιτεχνικές επιδόσεις επικαλούνται και οι δυο πλευρές προκειμένου να πείσουν για κάτι που δεν είναι. Όμως, η μικρή προίκα θα σταθεί αιτία να διαλυθεί ο αρραβώνας και η εμφάνιση του θείου Ρομπέρ – σύμφωνα με τις τυπικές διαδικασίες της φάρσας – λειτουργεί καταλυτικά στην κωμικά δυσάρεστη κατάσταση καθώς θα αποκαλύψει την αλήθεια, θα δώσει ώθηση στην εξέλιξη της υπόθεσης για να οδηγήσει τελικά στην αίσια λύση.
Η σκηνοθεσία του Νίκου Χατζόπουλου φώτισε τα στοιχεία εκείνα που κάνουν το κείμενο να αφορά το θεατή του σήμερα, «έπαιξε» με τις ασπρόμαυρες πλευρές ενός παιγνιώδη κωμικού λόγου και έδωσε έμφαση στην ομοιομορφία της σκηνικής πραγμάτωσης των ταχύρρυθμα δοσμένων περιστατικών.
Το λιτό σκηνικό της Εύας Μανιδάκη με ελάχιστα αντικείμενα επάνω στη σκηνή χρησιμοποιείται ως σαλόνι και για τις δυο οικογένειες. Προς το τέλος του δεύτερου μέρους, αποκαλύπτεται μια άλλη του διάσταση που παραπέμπει ευθέως σε θέατρο μέσα στο θέατρο λειτουργώντας παράλληλα ως αιχμηρό σχόλιο γύρω από τη γελοιογραφία των προσώπων. Σε αυτό συμβάλλουν τα έντονα και ζωηρόχρωμα κοστούμια της Θάλειας Ιστικοπούλου που «κοροϊδεύουν» χαριτωμένα τις ηρωίδες προκειμένου να υπογραμμίσουν την αφέλεια, την αδεξιότητα και την αλαζονεία του χαρακτήρα τους. Σκηνές ανθολογίας η παρέμβαση του θείου Ρόμπερ και το γεύμα με τις τρούφες. Απολαυστικά κωμικό φινάλε!
Η Μάνια Παπαδημητρίου (Μπλανς, σύζυγος του Μαλενζάρ) και η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου (Κονστάνς, σύζυγος του Ρατινουά) μέσα από την υποκριτική εμπειρία και δεξιοτεχνία τους κατορθώνουν να «τσαλακωθούν» για να υποδυθούν τις μικροαστές που προσπαθούν να μιμηθούν τις αριστοκρατικές κυρίες και πλάθουν δυο κωμικές φιγούρες που κινούν τα νήματα. Ο Κώστας Μπερικόπουλος (κύριος Μαλενζάρ) υποστηρίζει πειστικά τον αποτυχημένο γιατρό που προσποιείται ότι κουράρει μόνο εκπρόσωπους της καλής κοινωνίας ενώ ο Άκις Βλουτής (κύριος Ρατινουά) το ζαχαροπλάστη με προφίλ σακχαροβιομήχανου.
Ο Γιώργος Ζιόβας (θείος Ρομπέρ) ανταποκρίνεται με άνεση στις απαιτήσεις του ρόλου του όπως και ο Νίκος Γιαλελής (Φρεντερίκ, γιος του Ρατινουά) και η Σοφιάννα Θεοφάνους (Εμελίν, κόρη του Μαλενζάρ). Εξαιρετικοί στους μικρούς ρόλους η Λαμπρινή Αγγελίδου (μαγείρισσα και καμαριέρα και των δυο οικογενειών!) και ο Δημοσθένης Ελευθεριάδης (ταπετσιέρης, γκρουμ με λιβιέρα, σεφ, υπηρέτης).
Αξίζει να γίνει ξεχωριστή αναφορά στη νέα θεατρική βιβλιοθήκη που εκδίδει η Εταιρεία Θεάτρου «Συν-Επί». Τα προγράμματα των παραστάσεων συνοδεύονται από βιβλία με ολόκληρη τη μετάφραση του θεατρικού έργου και CD με τη μουσική. Στον παρόντα τόμο που επιμελήθηκε η θεατρολόγος Έρι Κύργια θα βρει κανείς κείμενα διάσημων μελετητών για τη φάρσα και το έργο του Λαμπις, φωτογραφικό υλικό, σχέδια του Νίκου Αναγνωστόπουλου, εργοβιογραφία και περαιτέρω ενδιαφέρον υλικό.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Στάχτη στα μάτια» του Ευγένιου Λαμπίς
Από την Εταιρεία Θεάτρου Συν – Επί
Μετάφραση – Σκηνοθεσία : Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνικά : Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια : Θάλεια Ιστικοπούλου
Φωτισμοί : Λευτέρης Παυλόπουλος
Μουσική : Θοδωρής Αμπαζής
Τους ρόλους ερμηνεύουν με σειρά εμφάνισης : Λαμπρινή Αγγελίδου, Μάνια Παπαδημητρίου, Κώστας Μπερικόπουλος, Νίκος Γιαλελής, Σοφιάννα Θεοφάνους, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Άκις Βλουτής, Δημοσθένης Ελευθεριάδης και Γιώργος Ζιόβας
ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ ΘΕΑΤΡΟ
Ακαδήμου 13, τηλ 210 52 31 131
Τετάρτη – Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο 21.00, Κυριακή 19.00