Σάββατο 14 Φεβρουαρίου 2015

«Μυστικοί Αρραβώνες» του Γρηγορίου Ξενόπουλου στο Θέατρο «Rex» (Εθνικό Θέατρο – Σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη»)


Ο έρωτας απόμεινε πληγή
στην πέτρα που κρατιέμαι δρόμος
Κάποια μέρα που θα βγεις από την πόρτα
του σπιτιού σου
θα μισήσεις αυτή την πέτρα
που σωπαίνει και σ’ αθωώνει

(Ανέκδοτο ποίημα της Κατερίνας Κατσίρη)

      Η ανανέωση του ρεπερτορίου στη νεοελληνική σκηνή προέρχεται συχνά από την δραματοποίηση μυθιστορημάτων. Φέτος έχουμε τουλάχιστον δύο τέτοια δείγματα, την ευνοημένη «Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση στο Θέατρο «Πορεία» και τους «Μυστικούς Αρραβώνες» του Γρηγορίου Ξενόπουλου στο Εθνικό Θέατρο.
     Κι ενώ η βιβλιογραφία για τον Ξενόπουλο κάθε άλλο παρά ελλειπτική εμφανίζεται, οι πλείστοι μελετητές επιμένουν ότι είναι ένας από τους θεμελιωτές του αστικού δράματος, ιδιαίτερα ευπαθής στη δημιουργία νέων ηρωίδων που ο έρωτας τις οδηγεί σ’ ένα εύφορο αδιέξοδο, όπως η Στέλλα Βιολάντη, η Φωτεινή Σάντρη και εδώ η Θάλεια. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος όμως μας χάρισε και την Κοντέσσα Βαλέραινα, που παραμένει ίσως το πιο μεστό σε σύμβολα και διαχρονικές αναφορές στην νεότερη ιστορία των ελληνικών γραμμάτων, θεατρικό έργο. Είναι προφανές ότι το ανέβασμα των «Μυστικών Αρραβώνων» είναι μια οφειλή του Εθνικού Θεάτρου στην πεζογραφία, την ποίηση και την ιστορία της εποχής.
      Στους «Μυστικούς Αρραβώνες», τα πρόσωπα στροβιλίζονται στον ιλιγγιώδη χορό της αλήθειας και του ψέματος, του μυστικού και της πλάνης, που προκαλεί και επιβάλλει το απωθημένο κάθε ανεκπλήρωτου έρωτα. Εκείνο όμως που τα βυθίζει στην θλίψη δεν είναι τόσο η επώδυνη σύγκρουση ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα, την εγκράτεια και το πάθος, το πρέπει και το θέλω, όσο το αμετάκλητο των επιλογών τους και το τελεσίδικο των αποφάσεων τους. Ο χρόνος φαίνεται αμείλικτος. Σίγουρα μπορεί ν’ αντιτάξει κανείς το «ποτέ δεν είναι αργά» ή το «τίποτα επί της ουσίας δεν είναι μη αναστρέψιμο» αν η φλόγα καίει ακόμη. Όταν όμως τα συναισθήματα δεν οδηγούν στη σαρκική ολοκλήρωση, όταν πνεύμα και ψυχή δεν συναντούν τις απολαύσεις του σώματος, την ηδονή, όταν όλα εν τέλει κινούνται στο παρά λίγο και στο πιθανόν, ίσως κάπου εκεί χαράζεται γραμμή – γραμμή ο χώρος του ιδανικού και αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα ο «μύθος» του απόλυτου έρωτα. Ποιος παίρνει τότε το ρίσκο για το μεγάλο βήμα;
     Η θεατρική διασκευή του συγγραφέα Άκη Δήμου είναι επιτυχής ως προς την ανασύνταξη του μύθου μ’ ένα πλεόνασμα όμως γραφικών σκηνών στο πρώτο μέρος που εξαντλεί τις αισθήσεις του θεατή και τον βρίσκει κουρασμένο όταν το έργο περνά στην ουσία, δηλαδή στον ερωτικό τριγωνισμό των ηρώων.
     Η σκηνοθεσία του Σωτήρη Χατζάκη, προβλέψιμη, χωρίς ιδιαίτερες προτροπές, παρακολουθεί με συνέπεια το αφηγηματικό πρόγραμμα του κειμένου, χωρίς να υπογραμμίζει ή να εστιάζει σε επιμέρους σημεία που θα αναδείκνυαν τα συγκρουσιακά στοιχεία της δράσης. Κατά την άποψή μας, η παράσταση δεν ευνοείται στη χαώδη σκηνή του «Rex». Οι απώλειες έγκεινται κυρίως στις μετακινήσεις των ηθοποιών, που ζημιώνουν ευθέως το καθεστώς των προσώπων. Έτσι, εξασθενούν τα αισθήματα ή τουλάχιστον παραμένουν στο περίγραμμα με την απόκρυψη της ενδοχώρας τους. Η δράση, κυρίως η εσωτερική, φυγαδεύεται σε εξωτερικές κινήσεις που αδυνατίζουν το πάθος, όχι πλέον σε επίπεδα ερμηνείας, αλλά σε επίπεδο ύλης και μορφής περιεχομένου. Ο θεατής αναρωτιέται που παραπέμπει το σκηνικό της Έρσης Δρίνη, που υπογράφει και τα κοστούμια. Δυσάρεστη, αλαζονική, ερειπωμένη όψη τίνος πράγματος;
     Η μουσική του Θοδωρή Οικονόμου λειτουργεί ευεργετικά για τη διαμόρφωση ατμοσφαιρικού κλίματος όπως και οι χορογραφίες (κίνηση: Κική Μπάκα). Τους φωτισμούς υπογράφει ο Αντώνης Παναγιωτόπουλος.
   Ο Άλκις Κούρκουλος (Νάσος Ανάστης) και ο Αλέξης Γεωργούλης (Αλέξανδρος Στρατίδης) επαληθεύουν κατανοητά τους αστούς εραστές που ούτως ή άλλως καμιά μεταμέλεια δεν τους αγγίζει. Η Μαρίνα Καλογήρου (Θάλεια Δημάδη) και η Δανάη Σκιάδη (Καίτη Καστρίτη) διαθέτουν ερμηνευτικές εναλλαγές και σκηνικά ανακλαστικά. Τη διανομή συμπληρώνουν η Ντίνα Αβαγιανού (Κυρία Καστρίτη), ο Δημήτρης Αλεξανδρής (Γιώργος Μαράνος), ο Μελέτης Γεωργιάδης (Οδυσσέας Καστρίτης), η Κατερίνα Γιαμαλή (Κυρία Δημάδη), ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος (Ανδρέας Φιλιππίδης), ο Δημήτρης Γκοτσόπουλος (Ορέστης Διβάνης), η Τζένη Σκαρλάτου (Κυρία Πηλίδη), ο Δημήτρης Καραμπέτσης (Αλέξανδρος Πηλίδης), η Λίλα Μπακλέση (Λένα Μαράνου), η Αλεξία Μπεζίκη (Ευανθία), ο Αργύρης Παυλίδης (Αριστόβουλος), ο Βασίλης Ρίσβας (Στρατηγός Δημάδης), η Ανδρομάχη Δαυλού (Αμβροσία Ψάθη), η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου (Αθηνά Ανάστη), ο Γρηγόρης Σταμούλης (Πολύβιος Δημάδης) και οι χορευτές Ειρήνη-Ραλλού Καρέλλα (Νεκρή Αλεξάνδρα) και Δημήτρης Καράλης (Νεκρός Γιώργος).