Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου 2019

«Ρινόκερος» του Ιονέσκο στο Θέατρο Κιβωτός


    

       Εκπρόσωπος του θεάτρου του παραλόγου, ο γαλλόφωνος ρουμάνος δραματουργός Ευγένιος Ιονέσκο αποκάλεσε «δυσφορία της ύπαρξης» το βίωμα της παραδοξότητας του σύμπαντος, της εισβολής της φρίκης στην κοινοτοπία της καθημερινότητας. Στο δοκίμιό του, «Η εμπειρία του θεάτρου», διευκρινίζει ότι για να ξεκολλήσουμε από το καθημερινό, από τη συνήθεια, από την πνευματική οκνηρία που μας κρύβει το παράδοξο του κόσμου, πρέπει να δεχτούμε μια πραγματική κατακεφαλιά. Πρέπει να επιχειρήσουμε ένα είδος καταρράκωσης του υπαρκτού, που θα προηγηθεί από την καινούργια του ακεραιότητα. Ο Ιονέσκο, συνεπής προς τα λεγόμενά του, δόμησε τα έργα του επάνω σε αλλόκοτες εικόνες, οι οποίες αποκτούν παραδοξότητα επειδή εντάσσονται σε ένα πλαίσιο ομαλότητας!

      Στον «Ρινόκερο» (1959), ο συγγραφέας περιγράφει μια κοινωνία η οποία, μέσα από τη διογκούμενη ορμή της κοινής γνώμης, αποφασίζει να μεταβληθεί σε κοινότητα ρινόκερων. Το έργο θέτει στο στόχαστρο το ήθος της συναίνεσης, είτε αυτή απορρέει από τις συμβάσεις της κοινής λογικής στο πλαίσιο της συνήθους ζωής είτε από τις προδήλως ολοκληρωτικές συμβάσεις του φασισμού και του κομμουνισμού. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Ιονέσκο αποσκοπεί στην απομυθοποίηση όλων εκείνων των ιδεολογιών που επιδιώκουν να εξαλείψουν τη διαφοροποίηση μεταξύ της ατομικότητας και της υπαγωγής σε ένα σύνολο. Απώτερος στόχος του είναι να αναδείξει τη συλλογική υστερία που ελλοχεύει πίσω από την επιφάνεια της λογικής.      
      Ο Γιάννης Κακλέας λειτουργεί συστηματικά μέσα από την κατάλυση και την ανασύνθεση του κειμενικού μικροκόσμου κάθε συγγραφέα και παραδίδει στο κοινό μια νέα, δική του σκηνική εκδοχή. Το τελικό υλικό προβάλλει τη διαλεκτική αλλά κυρίως την κριτική στάση του σκηνοθέτη τόσο απέναντι στο έργο όσο και στην αισθητική που πρεσβεύει. Έτσι και στην παρούσα περίπτωση, ο Γιάννης Κακλέας προτείνει μια σκηνική σύνθεση καταιγιστικών ετερόκλητων εικόνων που επιχειρούν να αποτυπώσουν, με σύγχρονα συμφραζόμενα, την έκφραση της ρινοκερίτιδας. Η σκηνοθεσία εστιάζει στον άνθρωπο του 21ου αιώνα, δέσμιο της τεχνολογίας, δουλικό ακόλουθο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, εύπιστο θεατή μέσων μαζικής υπέρ και παρά – πληροφόρησης, θύμα τυχοδιωκτικών πολιτικών και παθητικό δέκτη κάθε μορφής προπαγάνδας. 
     Η παράσταση του Γιάννη Κακλέα κατακλύζεται από βιντεοπροβολές και εξω-κειμενικές επεμβάσεις. Η τεράστια παροχή πληροφοριών εκ μέρους των σκηνικών δρώντων και δρωμένων παροπλίζει την προσθετική ή αφαιρετική φαντασία του θεατή. H έννοια του εξεγερμένου ανθρώπου και η ιδεολογία της αντίστασης υπογραμμίζονται με ευθύβολο τρόπο χάρη στον Άρη Σερβετάλη στον ρόλο του Μπερανζέ. Τη διανομή συμπληρώνει ένας ξεχωριστός θίασος ταλαντούχων ηθοποιών: Έλλη Τρίγγου, Στέλιος Ιακωβίδης, Ροζαλία Κυρίου, Θάνος Μπίρκος, Πάνος Παπαδόπουλος, Αγγελική Τρομπούκη, Κωστής Μπούντας, Αναστασία Στυλιανίδη.

Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2019

«Ο Γιός» του Φλοριάν Ζελλέρ στο Θέατρο του Νέου Κόσμου


    

      «Η ζωή μού είναι βάρος» αναφωνεί ο έφηβος Νικολά στον πατέρα του που προσπαθεί με αγωνία να μάθει τι δεν πάει καλά τον τελευταίο καιρό στη ζωή του γιου του. Παρά τις καλές του προθέσεις, ο Πιερ αδυνατεί να διακρίνει τις αυτοκτονικές τάσεις του παιδιού του και να το βοηθήσει. Προτάσσοντας το παράδειγμα μιας έκκεντρης περίπτωσης ο Φλοριάν Ζελλέρ συμπυκνώνει σε 17 σκηνές κοινούς τόπους και γνώριμες συμπεριφορές στις σχέσεις των γονέων με τα παιδιά τους. Ο πικρός σκεπτικισμός του Γάλλου συγγραφέα καταλήγει στη διαπίστωση πως «η αγάπη δεν αρκεί» αποφεύγοντας τεχνηέντως τον διδακτισμό και τις μελοδραματικές υπερβολές. Όπως και να ‘χει, δεν είναι εύκολο να κοιτάξει κανείς κατάματα και να αποδεχθεί μια αλήθεια που τον πονά. «Ο Γιος» αποτελεί σκηνικό δοκίμιο εφ’ όλης της ύλης, θα λέγαμε, ανακεφαλαιώνοντας ζητήματα κορυφαίας σημασίας που ταλανίζουν τη σχέση γεννήτορα – τέκνου διαχρονικά και σε παγκόσμια κλίμακα.

      Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος παρουσιάσει το έργο ακριβώς όπως το έγραψε ο συγγραφέας, σαν «φέτα ζωής», φωτίζοντας τη διαλεκτική σχέση πραγματικότητας και ονείρου και υπογραμμίζοντας τη σχετικότητα της αλήθειας. Η σκηνοθεσία προβάλλει τον καταιγισμό των ερωτημάτων που θέτει η γραφή και η εικονογράφηση της ανατρεπτικής δράσης «γεννάει» διαρκώς νέες γόνιμες απορίες στον θεατή. Καίριοι οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη ενισχύουν μαζί με τη μουσική του Σταύρου Γασπαράτου την κορύφωση των δραματικών καταστάσεων. Λειτουργικό για τις αλλαγές του χώρου το σκηνικό της Ευαγγελίας Θεριανού. Τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα αποτυπώνουν με ευκρίνεια το εξέχον χαρακτηριστικό κάθε προσώπου.
       Ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος ενσαρκώνει τον Πιερ αναδεικνύοντας με αξιοσημείωτη ακρίβεια την πλούσια γκάμα των συναισθημάτων του πατέρα τον οποίο κατορθώνει να ανυψώσει σε συμβολική οντότητα. Η Δέσποινα Κούρτη, στον ρόλο της Άννας, πρώτη σύζυγο του Πιερ, εκφράζει ευθύβολα τον σπαραγμό της μάνας και την οδύνη της ανυπεράσπιστης γυναίκας που βαδίζει σε μοναχικούς δρόμους. Η Άννα Καλαϊτζίδου προκρίνει τον δυναμισμό και την αισιόδοξη στάση της Σοφίας, δεύτερη σύζυγο του Πιερ και μητέρα ενός μωρού, που έχει επωμιστεί τις συνέπειες της ασθένειας του Νικολά αλλά καλείται να λειτουργήσει εξισορροπητικά για να διασφαλίσει την προσωπική της ευτυχία και τη γαλήνη της δικής της οικογένειας. Ο Δημήτρης Κίτσος αποδίδει εξαιρετικά τα σημάδια της ψυχικής ασθένειας του Νικολά με σχολαστικά μελετημένη σωματική και φωνητική εκφραστικότητα. Ο γιατρός του Γιώργου Μακρή δείχνει την αποστασιοποιημένη και χαμηλών τόνων «φωνή» της επιστήμης που επικαλείται τη λογική και δεν υποκύπτει στο θυμικό. Ο νοσοκόμος του Θοδωρή Κουτσουκανίδη εκτελεί με τη δέουσα ψυχρότητα το υπηρεσιακό του καθήκον.  
       Στο καλαίσθητο πρόγραμμα – βιβλίο υπάρχει δημοσιευμένη ολόκληρη η μετάφραση του έργου από την Κοραλία Σωτηριάδου καθώς και κείμενα για τον συγγραφέα.