Του πάθους παρανάλωμα...

Ο Γάλλος δραματουργός Jean Racine (1639-1699) γίνεται ο δημιουργός μιας πινακοθήκης από ηρωίδες, που είναι πότε θύματα του έρωτά τους και πότε δήμιοι των άλλων. Μαζί με τον αντίπαλό του, Pierre Corneille (1606-1684), μεταχειρίζονται την ίδια δραματική φόρμα : αριστοτελικές ενότητες, μονολόγους, στιχομυθίες και ομοιοκατάληκτους δωδεκασύλλαβους (αλεξανδρινούς). Οι ήρωες του Ρακίνα παρασύρονται από τα πάθη τους και κάνουν έκκληση στη συμπόνια του θεατή για τις ψυχικές τους αδυναμίες.
Η «Ανδρομάχη» («Andromaque») είναι από τα πιο σημαντικά ποιητικά έργα της εποχής του Διαφωτισμού η οποία βασίζεται στον αρχαίο ελληνικό κλασσικό πολιτισμό, γραμμένη το 1667 στη Γαλλία όταν η βασιλεία, μέσα σ’ ένα έντονο κλίμα αβροφροσύνης και ευγένειας, βρισκόταν στο απόγειό της. Τα βάσανα της Ανδρομάχης - κόρη του Ηετίωνα, στοργική σύζυγος του Έκτορα και μάνα του μικρού Αστυάνακτα - αρχίζουν στον Όμηρο με το φόνο του άνδρα της από τον Αχιλλέα. Συνεχίζονται στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη, όταν οι νικητές Αχαιοί θανατώνουν άσπλαχνα το παιδί της, ενώ στην «Ανδρομάχη» την παίρνει σκλάβα ο γιος του φονιά του Έκτορα, ο Νεοπτόλεμος. Είκοσι και έναν αιώνες αργότερα, ο Ρακίνας διασκεύασε το μύθο ρίχνοντας όλο το δραματικό βάρος στους τρεις απελπισμένους έρωτες στήνοντας ένα ερωτικό γαϊτανάκι : ο Ορέστης ερωτευμένος με την Ερμιόνη, η Ερμιόνη ερωτευμένη με τον Πύρρο, ο Πύρρος ερωτευμένος με την Ανδρομάχη που παραμένει πιστή στη μνήμη του νεκρού Έκτορα. Πότε πιο έντονα και πότε λιγότερο οι πέντε πράξεις της τραγωδίας αναλώνονται στην ψυχολογική ανάλυση των βασάνων των μεθυσμένων από έρωτα ηρώων.
Ο δραματουργός δανείζεται στοιχεία από την galanterie, είδος στο οποίο διακρίνεται η ευαισθησία και μια αισθητική που έρχεται να κατευνάσει τον παροξυσμό της καταστροφής. Οι φιλοφρονήσεις υφίστανται κάποια μεταμόρφωση διότι αν και τις συναντά κανείς σε ερωτικούς διαλόγους αυτοί λαμβάνουν χώρα σε επικίνδυνες καταστάσεις όπου όλα, οι ίντριγκες, οι έρωτες και τα πολιτικά παιχνίδια δένονται μεταξύ τους. Πρόκειται για ένα κόσμο που αφανίζεται από τα πάθη του και κατ’ αυτό τον τρόπο δίδεται στον θεατή. Ως προς την αγάπη και την αβρότητα που βασίζεται στο σεβασμό και την ανωτερότητα εμφανίζεται στιγμιαία για να μεταμορφωθεί σε μια ροή πάθους η οποία εξολοθρεύει εκ θεμελίων.
Με όραμα, ενοποιητική σκηνοθεσία, μια βαθειά πολιτική ανάγνωση, τη μεταφορά του έργου στην εποχή μας και μέσα από την κινηματογραφική ματιά του, ο Δημήτρης Μαυρίκιος έστησε μια παράσταση υψηλής αισθητικής και άκρως θεαματική. Η Ανδρομάχη ανάγεται σε μοναδικό σύμβολο ειρήνης καθώς αρνείται κάθε προοπτική πολέμου, ακόμα και τα σχέδια του Πύρρου ν’ αναστήσει την Τροία.
Ο σκηνικός χώρος είναι καλυμμένος από ογκώδη containers διαφόρων χρωμάτων που ο θεατής, αρχικά, αγνοεί το περιεχόμενο και τη χρήση τους. Σταδιακά, φανερώνονται μια φυλακή, χώροι αποθήκευσης τροφίμων καθώς και τ’ αμπαλαρισμένα προικιά της Ερμιόνης. Εκκωφαντικοί ήχοι, δραματική μουσική και υποφωτισμένη σκηνή παράγουν εντάσεις ξυπνώντας μνήμες αντίστασης και αντάρτικου. Η ατμόσφαιρα που διαμορφώνεται από το σκηνικό παραπέμπει σε εικόνες στρατοπέδου συγκέντρωσης, σε συνθήκες ζωής μεταναστών ή ενός πολέμου που ετοιμάζεται πυρετωδώς. Η φρουρά του Ορέστη δεν είναι βουβά πρόσωπα όπως στο πρωτότυπο. Στη διασκευή, ο χορός αποτελείται από είκοσι φαντάρους με ξυρισμένα κεφάλια που εισβάλλουν μαχητικά κατεβαίνοντας τις σκάλες και περνώντας ανάμεσα στο κοινό. Με τους φακούς που κρατούν δημιουργούν «παιχνίδια» σκιάς-φωτός στην underground σκοτεινιά του χώρου, ενώ, συμμετέχουν ενεργά στα όσα διαδραματίζονται επί σκηνής αφού επωμίζονται ένα μέρος της επιχειρηματολογίας που ο Μενέλαος και οι ηγέτες των Ελλήνων βάζουν στο στόμα του Ορέστη.
Στο ρόλο της Ανδρομάχης, η Λυδία Φωτοπούλου αποδίδει με άψογη δυναμικότητα την οδύνη και το σπαραγμό της μάνας. Η κυρία Φωτοπούλου συγκινεί βαθύτατα τον θεατή τοποθετώντας τον στο κέντρο του τραγικού πεπρωμένου της ηρωίδας. Η υποκριτική δεινότητα της ηθοποιού γοητεύει το κοινό που κοινωνεί την «οικεία ηδονή» και γεύεται την παράδοξη «κάθαρση» του προσώπου.

Σημείωση: Για την κριτική αντλήθηκε υλικό από τη μετάφραση της Αλεξάνδρας Συμεωνίδου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Γεωργιάδης"

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Ανδρομάχη» του Jean Racine
Από το Εθνικό Θέατρο
Μετάφραση- Διασκευή- Σκηνοθεσία : Δημήτρης Μαυρίκιος
Σκηνικά- Κοστούμια : Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική : Νίκος Κυπουργός
Μουσική Διδασκαλία : Μελίνα Παιονίδου
Χορογραφία- Κινησιολογία : Αποστολία Παπαδαμάκη
Φωτισμοί : Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Παίζουν : Λυδία Φωτοπούλου, Νίκος Καραθάνος, Χρήστος Λούλης, Μαρία Κεχαγιόγλου, Δημήτρης Ντάσκας, Ευγενία Αποστόλου και Τατιάνα Παπαμόσχου
Φρουρά του Ορέστη : Περικλής Ασημακόπουλος, Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Ιπποκράτης Δελβερούδης, Μανώλης Δούνιας, Χρήστος Θεοδωρίδης, Θανάσης Ιωάννου, Άγγελος Καλίνογλου, Κωστής Καλλιβρετάκης, Αλέξανδρος Καλπακίδης, Δημήτρης Καραβιώτης, Αλέξανδρος Κλημόπουλος, Γιάννης Κότσιφας, Γιώργος Ντούσης, Γιώργος Οικονόμου, Κώστας Παπακωνσταντίνου, Γιώργος Στάμος, Παύλος Σταυρόπουλος, Βαγγέλης Στρατηγάκος, Στέλιος Τράκας και Βαγγέλης Ψωμάς

7/9 Νίκαια, 9/9 Πετρούπολη, 17/9 Αττικό Άλσος και 19/9 Βύρωνας
Ώρα έναρξης 21.00