Σουρεάλ οικογενειακό δείπνο

Βλέπω δύο όνειρα πάντα τη νύχτα.
Τη μάνα χαμογελώντας στα μεταξωτά της
που αναθρέφει κόρες διαρκώς
για το ξεφάντωμα της πείνας των πτηνών
Κι έπειτα, το θέατρο ν’ αλλάζει
μ’ αιφνίδια ακρίβεια.
Να μαστιγώνει άγρια τα ζώα
για να χορέψουν σ’ έξαψη γυνής
Βλέπω πάντα δύο όνειρα
επί σκηνής…

(Ανέκδοτο ποίημα της Κατερίνας Κατσίρη)

Ο Άκης Δήμου αποτελεί πλέον μια σταθερή αξία στη σύγχρονη ελληνική δραματουργία και η πορεία που έχει χαράξει από την πρώτη του εμφάνιση στο θέατρο το 1995 με τον μονόλογο «…και Ιουλιέτα» μέχρι το περσυνό «Αίμα που μαράθηκε» έχει μια συνέπεια ως προς τη θεματική και το ποιητικό ύφος. Τη φετινή χρονιά, δοκιμάζεται στο δύσκολο είδος της κωμωδίας και με το υποδόριο και δηκτικό χιούμορ του μας προσκαλεί σ’ ένα δείπνο που θα εξελιχθεί σε νύχτα μεγάλων αποκαλύψεων προκαλώντας μικρές μετατοπίσεις σε κάθε λογής σύνορα, γεωγραφικά, συναισθηματικά, κοινωνικά…
Το «Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης» χαρακτηρίζεται από τον ίδιο το συγγραφέα ως μια «pop family story», φράση που παραπέμπει σε δημοφιλείς τηλεοπτικές ιστορίες πλούσιων και διάσημων οικογενειών. Το έργο αποτελεί μια σύγχρονη κωμωδία και παρουσιάζει έναν κόσμο όπου η ανατρεπτική φαντασία του κωμικού εισβάλλει στο πραγματικό ανατέμνοντας τα έργα και τις ημέρες της νεοελληνικής οικογένειας, που ψάχνει να βρει τη θέση της στο νέο χάρτη του κόσμου. Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε την περασμένη θεατρική περίοδο στην Πειραματική Σκηνή της Τέχνης στη Θεσσαλονίκη σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου και την Έφη Σταμούλη στο ρόλο της Ιοκάστης.
Σύμφωνα με τη Λίνα Ρόζη «ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος που επιλέγει ο Άκης Δήμου να συνθέσει την πλοκή και να παρουσιάσει τα πρόσωπα, καταφεύγοντας στο, οικείο γι’ αυτόν, παιχνίδι με τα διακείμενα. Στο Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης, ο διάλογος που ανοίγει ο συγγραφέας είναι πολυπρισματικός και συνομιλεί με μια σειρά από κείμενα, που δεν προέρχονται αποκλειστικά από το θέατρο αλλά και από τον κινηματογράφο ή το σύγχρονο τηλεοπτικό τοπίο, κείμενα που συνθέτουν, ως ένα βαθμό, τη σημερινή κουλτούρα της νεοελληνικής καθημερινότητας».
Το γαϊτανάκι των ερωτικών σχέσεων ανάμεσα στα μέλη και τους φίλους της οικογένειας Παπαδάμου σε συνδυασμό με τον καταιγιστικό ρυθμό των αποκαλύψεων θυμίζουν τον «καλολαδωμένο» μηχανισμό της πλοκής του μπουλβάρ και την παράδοση της φαρσοκωμωδίας που κυριαρχεί στην ελληνική θεατρική και κινηματογραφική παραγωγή κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 («Μια τρελή τρελή οικογένεια»). Υπάρχει επίσης, μια δόση από το αστυνομικό μυστήριο των μυθιστορημάτων της Αγκάθας Κρίστι αλλά και το θέατρο του παραλόγου του Ευγένιου Ιονέσκο.
Κάποια στοιχεία του έργου θα μπορούσαν επίσης να φέρουν αμυδρά στο νου τις καρτουνίστικες φιγούρες του Αργεντινού σκιτσογράφου και θεατρικού συγγραφέα Copi (Buenos Aires 1939-Παρίσι 1987). Μαύρες σουρεαλιστικές αποχρώσεις, καταιγιστικοί ρυθμοί, κατάργηση θεατρικών συμβάσεων, νεκροί που ζωντανεύουν, αμφισημία στα όρια της ασάφειας, ανελέητο σαρκαστικό χιούμορ και «αναιδή» αμφισβήτηση. Μια οικογενειακή συνάθροιση για την επιστροφή του γιου από το εξωτερικό θα εξελιχθεί σε βραδιά εξομολογήσεων καθώς θα απελευθερωθούν φυλαγμένα μυστικά, απόκρυφες πτυχές του ιδιωτικού βίου και μύχιες σκέψεις.

Η παράσταση
Ο Σταμάτης Φασουλής σκηνοθετεί το φαρσικών ρυθμών κείμενο δημιουργώντας σπιρτόζικο κλίμα δράσεως στο οποίο κυριαρχεί μια παράδοξη ταλάντευση ανάμεσα στον απροκάλυπτο σαρκασμό και στον ημίγυμνο σχολιασμό προσώπων και καταστάσεων. Πολυτελές και λαμπερό το σκηνικό που επιμελήθηκε η Μαργαρίτα Χατζηιωάννου, λειτουργικό και φροντισμένο στη λεπτομέρεια. Τα έντονα χρώματα των κουστουμιών της Ντέννης Βαχλιώτη ταιριάζουν με την αισθητική γραμμή του έργου ενώ οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα εστιάζουν και υπογραμμίζουν καίρια στιγμιότυπα.
Στη γνώριμη υποκριτική της υφολογία η πληθωρική Σοφία Φιλιππίδου υποδύεται την Ιοκάστη Παπαδάμου με κέφι και μπρίο. Ως Κοσμάς Λεοντίδης, στενός οικογενειακός φίλος και συνέταιρος που προσπαθεί να πείσει τα μέλη να μεταφέρουν την οικογενειακή επιχείρηση (μια βιοτεχνία t-shirt) στη Βουλγαρία, ο Αλέξανδρος Καλπακίδης κινείται επιδέξια και υπογραμμίζει το στοιχείο της απάτης που δεσπόζει στο χαρακτήρα. Το φάντασμα του νεκρού συζύγου Ρωμύλου Παπαδάμου υποδύεται ο Παύλος Ορκόπουλος με μετρημένες κινήσεις χωρίς υπερβολές. Η Νάντια Κοντογεώργη στο σύντομο ρόλο της υποτιθέμενα δολοφονημένης Λετονής μανικιουρίστας πλάθει μια έξοχη κωμική φιγούρα.
Η Γιούλικα Σκαφιδά παίζει την κόρη Κάτια, που αγωνιά για την καριέρα της αλλά και την απόκτηση ενός παιδιού. Ερμηνεία με ζωηρή τρέλα και ελεγχόμενες υπερβολές. Το ίδιο και ο ταλαντούχος Πυγμαλίων Δαδακαρίδης που κάνει τον Εσθονό υπηρέτη και εξασφαλίζει πολλά ξεκαρδιστικά στιγμιότυπα.
Ο Μάνος Καρατζογιάννης έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπος με ένα αμιγώς κωμικό ρόλο και παρά την αρχική αμηχανία του, χειρίζεται επιδέξια τα εκφραστικά του μέσα και ευθυγραμμίζεται με το κλίμα της ξέφρενης τρέλας και του «απορυθμιστικού» χαβαλέ. Ο κύριος Καρατζογιάννης ερμηνεύοντας το γιο της οικογένειας, Στέφανο, δεν προβάλλει με κραυγαλέα μέσα, γραφικές κινήσεις και παρωχημένα στερεότυπα τη σεξουαλική ταυτότητα του ήρωα αλλά αναδεικνύει κωμικές νότες μέσα από την ολοκληρωμένη του προσωπικότητα. (μποέμ ζωή, ρομαντική διάθεση, ευαισθησία).
Στο πρόγραμμα της παράστασης που επιμελήθηκε η θεατρολόγος-κριτικός θεάτρου Ειρήνη Μουντράκη υπάρχει όλο το κείμενο, μια συνέντευξη του συγγραφέα και ένα ενδιαφέρον μελέτημα της Λίνας Ρόζη, λέκτορα στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών. Τα θεατρικά άπαντα του Άκη Δήμου κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Αιγόκερως» σε δύο καλαίσθητους τόμους.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης» του Άκη Δήμου
A pop family story
Μια παραγωγή της Ελληνικής Θεαμάτων
Σκηνοθεσία : Σταμάτης Φασουλής
Σκηνικά : Μαργαρίτα Χατζηιωάννου
Κοστούμια : Ντέννη Βαχλιώτη
Σχεδιασμός φωτισμών : Μελίνα Μάσχα
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Παύλος Ορκόπουλος, Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Γιούλικα Σκαφιδά, Σοφία Φιλιππίδου, Αλέξανδρος Καλπακίδης, Μάνος Καρατζογιάννης και Νάντια Κοντογεώργη

ΘΕΑΤΡΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΡΝ
Αμερικής 10, Αθήνα, τηλ. 210 36 12 500
Τετάρτη 20.00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο-Κυριακή 21.00, Σάββατο-Κυριακή 18.00