Ατέλειωτο παρόν άσκοπων λέξεων και ενστίκτων

Η ζωή μας είναι σουγιαδιές
σε βρώμικα αδιέξοδα
σάπια δόντια ξεθωριασμένα συνθήματα
μπάσσο βεστιάριο
μυρωδιές από κάτουρα αντισηπτικά
και χαλασμένα σπέρματα.
Ξεσκισμένες αφίσσες

Από ποίημα της Κατερίνας Γώγου στη συλλογή «Τρία κλικ αριστερά»

Στον πολυχώρο «Ράγες» παρουσιάζεται το προκλητικό έργο του Βρετανού Steven Berkoff, «Decadence» (1981), σε σκηνοθεσία Αλκυώνης Βαλσάρη με τους Βαγγέλη Βαφείδη και Λεμονιά Γιανναρίδου. Ο ωμός, κυνικός λόγος, η σκηνική, λεκτική βία, η απελευθερωμένη σεξουαλικότητα και η κατάρριψη των ταμπού φέρνουν τα έργα του Berkoff κοντά στο κίνημα του «In Yer Face Theatre».
Με καταβολές από το «θέατρο της σκληρότητας» του Antonin Artaud, τις θεωρίες του Alfred Jarry και την πρόταση μιας ομαδικής ψυχοθεραπείας μέσω της αφύπνισης, το «In-Yer-Face Theater» (θέατρο στα μούτρα), επιδιώκει να ξυπνήσει το θεατή από τον λήθαργο με κραυγές λεκτικής βίας, με επιθετικές εξάρσεις ενός ακατάσχετου υβρεολογίου και με τη συνεχή, επαναληπτική ροή ενός λαχανιασμένου λόγου που απευθύνεται πρωτίστως στις αισθήσεις του θεατή, για να συγκλονίσει το ασυνείδητο και να περάσει βραδυφλεγώς, αν το επιτύχει, και στο συνειδητό. Ένα εμπειρικό θέατρο που συγκλονίζει το κοινό με τον εξτρεμισμό της γλώσσας και των εικόνων. Σύμφωνα με τον κριτικό δράματος Aleks Sierz «αυτό το είδος θεάτρου είναι τόσο ισχυρό, τόσο αισθησιακό, που αναγκάζει τους θεατές να αντιδράσουν είτε αισθανόμενοι την ανάγκη της φυγής από το κτήριο ή πεπεισμένοι ότι είναι το καλύτερο που έχουν δει ποτέ, προτρέπουν όλους τους φίλους τους να το δουν επίσης. Είναι το είδος θεάτρου που μας εμπνέει για να χρησιμοποιήσουμε τον υπερθετικό βαθμό, είτε στον έπαινο είτε στην καταδίκη».

Τα έργα του συγγραφέα στην ελληνική σκηνή
Ρωσικής καταγωγής, ο συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης Steven Berkoff σπούδασε θέατρο και παντομίμα στο Λονδίνο και στο Παρίσι και το 1968 δημιούργησε το London Theatre Group. Στην ελληνική σκηνή μας τον συστήνει ο Δημήτρης Ποταμίτης ανεβάζοντας το διασκευασμένο έργο «Μεταμόρφωση του Κάφκα». Στη συνέχεια, ο Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης σκηνοθετεί την «Πτώση του οίκου των Άσερ», θεατροποίηση του διηγήματος του Έντγκαρ Άλαν Πόε, ο Ανδρέας Χριστοδουλίδης, με το Θέατρο «Ένα» της Κύπρου, το «Κβετς», ο Τάσος Μπαντής στο «Εμπρός» το «Ένας Έλληνας», ο Γιάννης Ιορδανίδης το «Decadence», η Όλγα Ποζέλη με την ομάδα «Νοητή Γραμμή» το «Κβετς» και ο Πέρης Μιχαηλίδης τη «Μυστική ερωτική ζωή της Οφηλίας».
Ως ηθοποιός, ο Steven Berkoff έχει λάβει μέρος σε πολλές κινηματογραφικές ταινίες ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγονται το «Κουρδιστό πορτοκάλι», «Μπάρρυ Λίντον», «Outland», «Ράμπο ΙΙ», «Octopussy» και «Star Trec». Ήρθε στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2003 προκειμένου να ερμηνεύσει τον ρόλο του Ρώσου προαγωγού στην ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Νύφες».

Η παράσταση
Το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου αποτελείται από μακρόσυρτους μονολόγους με κοφτές φράσεις και αιχμηρές λέξεις. Η σκηνοθεσία της Αλκυώνης Βαλσάρη ακολουθεί τις σαφείς σκηνικές οδηγίες του συγγραφέα για τις ενδυματολογικές επιλογές αλλά και το παίξιμο των ηθοποιών. Δύο διαφορετικού τύπου ζευγάρια μιλούν χωρίς να κατορθώνουν να επικοινωνήσουν αληθινά μεταξύ τους. Ασφυκτικά περιορισμένα σ’ ένα ατελείωτο παρόν άσκοπων λέξεων και ενστίκτων. Χαμένα στην άβυσσο του εγωισμού τους. Τέσσερα πρόσωπα παίζουν και παλεύουν με τη μοναξιά τους φορώντας την ένα πέπλο ηδονής. Μαστιγωτικός λόγος που διακωμωδεί το μικροαστικό ιδεολόγημα με «σπασμωδικά» ημιτόνια, ταμπλό βιβάν, εκρήξεις, σημαίνουσες παύσεις και υπόρρητο σαρκασμό.
Λιτό αλλά δυναμικής λειτουργικής το σκηνικό της Καλλιόπης Ζαφειροπούλου. Μια βάση-κύλινδρος με δυο μακρόστενα περιστρεφόμενα μεταλλικά επίπεδα μετακινούνται διαρκώς από τη μια άκρη της σκηνής στην άλλη σημαδεύοντας τις μεταβολές του χρόνου και του τόπου δράσης. Στο κέντρο, ένας δίσκος με ποτήρια και δυο μπουκάλια ποτό γύρω από τα οποία οι ήρωες αναμοχλεύουν μνήμες και φαντασιώσεις ενώ αναδύονται απωθημένες ορμές.
Ο Βαγγέλης Βαφείδης και η Λεμονιά Γιανναρίδου ερμηνεύουν εναλλάξ τα ζευγάρια Steve και Helen και Les και Sybil παρακινώντας τον θεατή ν’ αναζητήσει αλήθεια στη φανταστική λεκτική δράση που του εκθέτουν. Δραματικές φιγούρες εγκλωβισμένες στον προστατευτικό κλοιό της διαχείρισης μιας άσεμνης γλώσσας που σκιαγραφεί τα σημάδια της παρακμής ενός αδίστακτου κόσμου. Οι δύο ηθοποιοί, στο εδώ και τώρα της σκηνικής πράξης συνθέτουν τα διάσπαρτα και ετεροειδή κομμάτια συστήνοντας δραματικά πρόσωπα μέσα από μνήμες παρόντων-απόντων ρόλων.
Οι φωτισμοί της Εβίνας Βασιλακοπούλου με τις καίριες φωτοσκιάσεις συμπληρώνουν το σκηνικό διάκοσμο υπογραμμίζοντας το άρρητο και το ασύντακτο της αθέατης πλοκής του έργου.
Στο πρόγραμμα της παράστασης θα βρει κανείς όλη τη μετάφραση του Βαγγέλη Βαφείδη, φωτογραφίες από την παράσταση και βιογραφικά των συντελεστών, απουσιάζει όμως αισθητά υλικό από θεωρητικό κείμενα σχετικά με το έργο του συγγραφέα και το «In Yer Face Theatre».
Η παράσταση είναι αφιερωμένη από τη σκηνοθέτη στη μνήμη της ηθοποιού Αγάθης Μέττα.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Decadence» του Steven Berkoff
Απόδοση : Βαγγέλης Βαφείδης
Σκηνοθεσία : Αλκυώνη Βαλσάρη
Σκηνικά-Κοστούμια : Καλλιόπη Ζαφειροπούλου
Μουσική : Πλάτων Ανδριτσάκης
Φωτισμοί : Εβίνα Βασιλακοπούλου
Χορογραφία-Κινησιολογία : Εσθήρ Μαυροφόρου
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Βαγγέλης Βαφείδης και Λεμονιά Γιανναρίδου

ΘΕΑΤΡΟ ΡΑΓΕΣ
Κωνσταντινουπόλεως 82, Κεραμεικός, τηλ. 210 34 52 751
Παρασκευή-Σάββατο 21.00, Κυριακή 19.30