Τραγωδία σε κλειστό χώρο

Δεν είναι η πρώτη φορά που σκηνοθέτης αποφασίζει ν’ ανεβάσει τραγωδία κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου και μάλιστα σε κλειστό χώρο γνωρίζοντας τις δυσκολίες που έχει ν’ αντιμετωπίσει προβαίνοντας στην υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος. Συχνά, τέτοιες απόπειρες γίνονται για την έρευνα, τον πειραματισμό και την αδιάκοπη μελέτη γύρω από το αρχαίο ελληνικό δράμα προκειμένου ν’ αναδυθούν νέοι δρόμοι προσέγγισης και ερμηνείας.
Στη «Θεατρική Σκηνή», φέτος, ο σκηνοθέτης Αντώνης Αντωνίου υλοποιεί ένα όνειρο χρόνων, το ανέβασμα της Σοφόκλειας «Ηλέκτρας» παρουσιάζοντας μια «κλασική» εκδοχή του έργου που αναδεικνύει τον τραγικό λόγο. Πρόκειται για μια αναμενόμενη παράσταση φροντισμένη στη λεπτομέρεια που δεν έχει την πρόθεση να ξενίσει με κανενός είδους αβάσιμους και αυθαίρετους νεωτερισμούς ούτε όμως και να προχωρήσει στην κατάθεση κάποιας συγκροτημένης εναλλακτικής ερμηνευτικής πρότασης. Η σκηνοθεσία, στηριζόμενη στην νεοελληνική, στρωτή και ποιητική μετάφραση του Κώστα Γεωργουσόπουλου, εστίασε στη δυναμική του διαχρονικού λόγου και επαλήθευσε την αντοχή της απήχησής του στο σύγχρονο κόσμο. Μια σοβαρή προσέγγιση του κειμένου που δε λησμόνησε τον θεολογικό και μυθολογικό ορίζοντά του.

Φόνος και αντίποινα
Στο κέντρο της εξέλιξης βρίσκεται η Ηλέκτρα, φορέας του πάθους και εκφραστής του σε όλες τις σκηνές. Το θέμα περιστρέφεται γύρω από την τιμωρία μιας ανόσιας αμαρτίας που ξεπληρώνεται με μια πιο αποτρόπαιη και εγκληματική ενέργεια. Η πλοκή συνίσταται από τις ψυχολογικές μεταπτώσεις και διαρθρώνεται γύρω από τα έντονα εναλλασσόμενα συναισθήματα της πίκρας, της οργής, της απελπισίας και της εμμονής για εκδίκηση. Οι τύψεις, οι ενοχές και τα ηθικά διλήμματα παραγκωνίζονται από τις επιταγές του καθήκοντος. Μια τραγωδία αδιεξόδου όπου τα πρόσωπα εκκινούν από την ανθρώπινη σύσταση και αλλοιώνονται δια της υπερβολής.
Στη σοφόκλεια τραγωδία οι θεοί διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, αλλά το ίδιο αποφασιστική είναι η ανθρώπινη σκέψη και πρωτοβουλία. Ο Ορέστης επιστρέφει αφού έχει πάρει χρησμό πως θα εκδικηθεί για το θάνατο του πατέρα του σκοτώνοντας τους δολοφόνους και οι ενέργειές του παρακινούνται από την ανάγκη εκπλήρωσης του ηθικού χρέους που τον βαραίνει. Στο πλευρό του παραστέκουν ο γιος του Στρόφιου, Πυλάδης και ο γέρος Παιδαγωγός. Η Κλυταιμνήστρα, σε ανήσυχο ύπνο βλέπει όνειρο κακό και στέλνει την κόρη της Χρυσόθεμη να κάνει προσφορές στο μνήμα του Αγαμέμνονα από φόβο να μην ξεσπάσουν δεινά. Αναπόφευκτη διαλογική σύγκρουση των δύο αδελφών, της Ηλέκτρας και της Χρυσόθεμης, που εκπροσωπούν δυο διαφορετικής υφής θεωρίες. Η σταθερότητα, η αδιαλλαξία και η υπερηφάνεια της ψυχής αντιμάχεται την αδυναμία και δειλία της υποταγής. Η ψευδής ανακοίνωση του χαμού του Ορέστη παγιδεύει με καθησυχασμό τους εχθρούς που επαναπαύονται αλλά σκορπίζει δυσβάσταχτο πόνο και επισύρει το σπαραχτικό θρήνο της Ηλέκτρας. Κορυφαία στιγμή η αναγνώριση των δύο αδελφών όπου η οδύνη δίνει τη θέση της σε όρκους και χαρές ενώ το σχέδιο μπαίνει στην τελική ευθεία εφαρμογής του. Κλυταιμνήστρα και Αίγισθος θανατώνονται διαδοχικά από το χέρι του μανιασμένου Ορέστη. Οι άνομοι δολοφόνοι του Αγαμέμνονα τιμωρούνται και αποκαθίσταται η δικαιοσύνη και η ηθική ισορροπία.
Στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, οι αμφισημίες και οι διαφορετικές ερμηνείες καταλήγουν σ’ ένα βασανιστικό ερωτηματικό. Ο συγγραφέας δεν υιοθετεί τελεσίδικη θέση απέναντι στον μύθο, δεν εστιάζει την προσοχή σ’ ένα κεντρικό νόημα όπως ο Αισχύλος στις «Χοηφόρες» και ο Ευριπίδης στην «Ηλέκτρα» και στον «Ορέστη». Αφήνει εκκρεμότητες και κενά που διαμορφώνουν μιαν ατμόσφαιρα μεταφυσικού δέους και απορίας, που εισπράττεται ως βουβός σπαραγμός μπροστά στο άγνωστο και το απόλυτο που υπερβαίνει τα όρια της ανθρώπινης νόησης. Η νευρωτική συμπεριφορά της ηρωίδας, οι ερμηνείες των χρησμών, η νομιμότητα της μητροκτονίας, η απελευθέρωση των παιδιών από τα εγκλήματα του παρελθόντος ή το τραγικό τους αδιέξοδο είναι άδηλες θέσεις που επισύρουν αβεβαιότητες και διλήμματα.

Δυναμικές ερμηνείες
Υποκριτική δεινότητα απαιτείται στη διαγραφή των χαρακτήρων που προάγουν την εσωτερική δράση, γεννούν την αμφιβολία, το υπαρξιακό κενό και την απελπισία. Η Νατάσα Ασίκη, παρά την ηλικιακή απόσταση της από την ηρωίδα, ανέδειξε το δυναμισμό και την αγέρωχη στάση της Ηλέκτρας με τα πλούσια εκφραστικά της μέσα. Ο Ορέστης του Δημήτρη Νασιούλα είχε αποφασιστικότητα, ζωντάνια, νεύρο, νεανικό παλμό και υπέρμετρο ενθουσιασμό που αρμόζει στη ψυχοσύνθεση του ήρωα. Στο πλευρό του, ο Δημήτρης Πατσής κάνει αισθητή την παρουσία του σιωπηλού Πυλάδη που συμπαραστέκεται ως γνήσιος φίλος. Η Γεωργία Ζωή υποδύεται με στιβαρότητα, αυταρχισμό και σκληρότητα τη δεσποτική Κλυταιμνήστρα. Ο Αντώνης Αντωνίου ανταποκρίνεται με άνεση στο ρόλο του παιδαγωγού. Η Μελίνα Ντόβολου σκιαγραφεί μια υποτονική και αδύναμη Χρυσόθεμις. Ο Χρήστος Φωτίδης διεκπεραιώνει άνευρα και μονοδιάστατα τον Αίγισθο.
Ο χορός, δυστυχώς, περιορίζεται σε δύο κοπέλες που επωμίζονται να εκφέρουν όλο το κείμενο διαδοχικά. Ευτυχώς, τα χορικά είναι συνοπτικά και ευπρόσιτα. Η Βάσω Κοτσίρη και η Βάσω Δούκα ανταπεξέρχονται στις δυσκολίες και αποδίδουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους.
Το σκηνικό λιτό και λειτουργικό αλλά στα έντονα χρώματα κάποιων κοστουμιών εντοπίζεται μια υπερβολή.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Ηλέκτρα» του Σοφοκλή
Μετάφραση : Κ. Χ. Μύρης (Κώστας Γεωργουσόπουλος)
Σκηνοθεσία : Αντώνης Αντωνίου
Σκηνικά-Κοστούμια : Αντώνης Χαλκιάς
Βοηθός σκηνογράφου : Μαίρη Τετράδη
Μουσική : Λευτέρης Γρηγορίου
Χορογραφία : Ορέστης Δημητρίου
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Αντώνης Αντωνίου, Δημήτρης Νασιούλας, Δημήτρης Πατσής, Νατάσα Ασίκη, Μελίνα Ντόβολου, Γεωργία Ζώη, Χρήστος Φωτίδης, Βάσω Κοτσίρη και Βάσω Δούκα

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
Νάξου 84, Πλ. Κολιάτσου, τηλ. 210 22 36 890
Τετάρτη 19.00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21. 15, Κυριακή 20. 00