Σε εμπόλεμη ζώνη

Ο Θεατρικός οργανισμός «Πρώτες Ύλες», που ιδρύθηκε από τον ταλαντούχο ηθοποιό και σκηνοθέτη Χρίστο Λύγκα, συνεχίζει την αξιόλογη πορεία του παρουσιάζοντας νέα και άπαιχτα κείμενα της σύγχρονης δραματουργίας στα πλαίσια ενός «ανήσυχου» και δημιουργικού πειραματισμού και επιχειρώντας νέες αναγνώσεις στα «κλασικά» κείμενα.
Πρώτος σταθμός η παράσταση «Μικρή ερωτική ιστορία» βασισμένη στο έργο του Alfred de Musset «Δεν παίζουν με τον έρωτα» στο θέατρο «Άλεκτον». Στη συνέχεια, «Οι εξόριστοι» του James Joyce στην Πειραματική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου και η «Έντα Γκάμπλερ» του Ίψεν στο θέατρο «Κατερίνας Βασιλάκου». Το 2004, η ομάδα βρίσκει μόνιμη στέγη στο «Αντιθέατρο» της Μαρίας Ξενουδάκη, στο Studio «Πρώτες Ύλες», όπου ανεβαίνουν οι παραστάσεις «Τα Πουλιά» της Johanna Laurens, «Death Valley Junction» του Albert Ostermaier και «Αθωότητα» της Dea Loher, παραστάσεις που προκάλεσαν γόνιμες συζητήσεις για τον έντονα πολιτικό και κοινωνικό τους χαρακτήρα και άνοιξαν το διάλογο για τις ιδιαιτερότητες της σύγχρονης θεατρικής γραφής.

Μια ιδιαίτερη γραφή
Τη φετινή χρονιά, η ομάδα καταπιάνεται με το έργο του Βρετανού Martin Crimp «Σκληρά και τρυφερά» (Cruel and Tender) στην έξοχη μετάφραση της Χριστίνας Μπάμπου-Παγκουρέλη. Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1956 στο Dartford του Kent. Έργα του έχουν ανέβει με επιτυχία σε σκηνές του Λονδίνου και σε πολλές χώρες του κόσμου. Στην Ελλάδα παρουσιάζεται αυτή την περίοδο στο θέατρο «Ιλίσια-Ντενίση» σε σκηνοθεσία Αθανασίας Καραγιαννοπούλου η παράσταση «Απόπειρες» (Attempts on her life). Άλλα θεατρικά κείμενα του είναι : «No one sees the video», «Living Remains», «The Country», «Dealing with Clair» κτλ
Γραφή εικονοπλαστική, λέξεις που έρχονται να σχηματίσουν μια φιγούρα, φράσεις που ξετυλίγονται, σιωπηλή συζήτηση εικόνων. Ο Crimp εκφράζεται αφήνοντας ένα κενό νοήματος να υφίσταται ανάμεσα στην πρόθεση του συγγραφέα και την τελική του ρήση. Δεν καταφεύγει, όπως πολλοί σύγχρονοι του, στην ωμή εικονοποίηση της φρίκης επί σκηνής αλλά αναπτύσσει μια διαλεκτική γύρω από τη βία και τα συναφή θέματα. Μια γραφή που συμπληρώνεται από τη σωματική έκφραση των ηθοποιών, διαμορφώνεται από τις ρήξεις τις επικαιρότητας και ανιχνεύει νέους θεατρικούς κώδικες.
Το «Σκληρά και τρυφερά» λειτουργεί σαν μια διαρκής υπενθύμιση πως η πρώτη απώλεια σ’ ένα πόλεμο είναι η αλήθεια. Με σημείο εκκίνησης το μύθο των Τραχίνιων του Σοφοκλή στήνεται μια ιστορία σ’ ένα σύγχρονο κόσμο πολιτικής υποκρισίας και συναισθηματικής τρομοκρατίας. Ο πόλεμος είναι μια τραγωδία για κάθε εποχή και τα στοιχειώδη συστατικά του δεν αλλοιώνονται. Τα ονόματα αλλάζουν μόνο και οι συνθήκες.

Η Παράσταση
Σε συζήτηση γύρω από την παράσταση ο Χρίστος Λύγκας επισημαίνει : «Αντιμετώπισα το σκηνοθετικό μου ρόλο σαν ένας διαμεσολαβητής ανάμεσα στο έργο και το ζωντανό υλικό μου, τους ηθοποιούς. Για μένα, η σκηνοθεσία σήμερα, οφείλει ν’ ακολουθεί τον τόνο της εξέλιξης της μετα-μοντέρνας συγγραφικής ματιάς όπου πια η φόρμα του συγγραφέα αλλάζει έως και ριζικά από έργο σε έργο».
Στο «Σκληρά και τρυφερά» ο Crimp εστιάζει στις σχέσεις εξουσίας, στις εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις των χαρακτήρων. Η σκηνοθεσία του Χρίστου Λύγκα δημιούργησε σκηνικά μια σημειολογία σχέσεων και κινήσεων που παραπέμπει σε μια μάχη για την εδαφική κυριότητα και επιβολή, αφήνοντας παράλληλα τη βία του λόγου να ενεργήσει γυμνά μέσα από την ερμηνεία των ηθοποιών.
Στο κέντρο της σκηνής ένα πελώριο στρατιωτικό αντίσκηνο, μια τέντα που στηρίζεται ακτινωτά σε μεταλλικά σύρματα, υλικό που αποτυπώνει την οξύτητα και τη βιαιότητα του περιβάλλοντος. Επάνω στο ύφασμα, αναγράφεται με μεγάλα κεφαλαία γράμματα η λέξη «Δολοφόνοι» παραπέμποντας σε σύνθημα διαμαρτυρίας και κατακραυγής στη βάναυση επίθεση κατά του άμαχου πληθυσμού. Ο χώρος διασχίζεται εγκάρσια και κάθετα από μεταλλικά υποστυλώματα που φέρουν πλέγμα παραπέμποντας ανοιχτά σε κλουβιά-φυλακές. Ο μη ρεαλιστικός σκηνικός χώρος, η εγκατάσταση θα λέγαμε καλύτερα, συγχωνεύει τους διαφορετικούς, διαμετρικά αντίθετους κόσμους της Αμέλιας και του στρατηγού.
Οι μουσικοί ήχοι μας μεταφέρουν με τη δυναμική τους στο περιβάλλον ενός αεροδρομίου και επιτείνουν την αίσθηση της εισβολής και της λεηλασίας. Ένα ισχυρό ηχητικό σύμπαν από φωνές και κρότους αφίξεων και αναχωρήσεων, απογειώσεων και προσγειώσεων. Οι καίριοι φωτισμοί με τη συμβολική χρήση των λαμπτήρων, ευθυγραμμίζονται με την ατμόσφαιρα που διαμορφώνει το σκηνικό και η μουσική.
Η έμπειρη ηθοποιός Αλεξάνδρα Διαμαντοπούλου ενσαρκώνει το ρόλο της Αμέλιας με έμφαση στις ψυχολογικές μεταπτώσεις και τις συναισθηματικές εντάσεις. Ο στρατηγός του Ερρίκου Λίτση αποτυπώνει το άκαρδο, ψυχρό και κυνικό προσωπείο του πολέμου. Ο κύριος Λίτσης χειρίζεται επιδέξια τον απολογητικό μονόλογο («ό,τι έχω κάνει, είναι αυτό που με εκπαίδευσαν να κάνω…δεν είμαι ο εγκληματίας αλλά το θύμα») αποφεύγοντας τις παγίδες της υπερβολής και του άκρατου λυρισμού. Ως Τζέιμς ο Λεωνίδας Μαράκης εκφράζει την ισορροπητική δομή που επιχειρεί να εκπροσωπήσει η παρουσία της νέας γενιάς και τη διαφορετική οπτική της απέναντι στα πράγματα. Ο Χρίστος Λύγκας στο ρόλο του δημοσιογράφου Ρίτσαρντ και ο Στάθης Κόκκορης στο ρόλο του υπουργού Τζόναθαν πλάθουν δυο φιγούρες που εμπλέκονται δραστικά στη σύγκρουση των δυο κόσμων. Η Μαρία Μπρανίδου (Οικονόμος), η Ευαγγελία Καπόγιαννη (Φυσικοθεραπεύτρια) και η Ράσμι Σούκουλη (Αισθητικός) υποδύονται κινούμενες σε ενιαία υποκριτική γραμμή το προσωπικό της Αμέλιας που εδώ υποκαθιστά το χορό της αρχαίας τραγωδίας. Στον απαιτητικό ρόλο της Λέιλας, γυναίκα πέτρα του σκανδάλου, η Ελευθερία Γεροφωκά υπογραμμίζει την ανταγωνιστική σχέση της με τη σύζυγο του στρατηγού («Ένας άνδρας μπορεί να έχει δύο γυναίκες κάτω από μια κουβέρτα»). Αποκαλύπτει σταδιακά και με επιδέξια αύξηση της φωνητικής έντασης (ιδιαίτερα στο μονόλογο «τα αγόρια χρειάζεται να πολεμούν-πρέπει να μάθουν να σκοτώνουν») το ήθος που προβάλλει η ηρωίδα που υποδύεται και ο τρόπος που αυτό λειτουργεί για την εξέλιξη του έργου. Ο φίλος του στρατηγού Ιόλαος δυναμιτίζει την τελευταία σκηνή του έργου με την απρόσμενη λιγόλογη παρουσία του. Ο Χρήστος Νταρακτσής αναδεικνύει το λόγο ύπαρξης αυτού του συμπυκνωμένου χαρακτήρα μέσα από την υποκριτική του δεινότητα.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Σκληρά και τρυφερά» του Martin Crimp
Μετάφραση : Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη
Σκηνοθεσία : Χρίστος Λύγκας
Σκηνικά : Μαρία Κονομή
Κοστούμια : Γιάννης Μετζικώφ
Φωτισμοί : Λουκάς Χατζής, Νίκη Φωταρέλη
Μουσική : Σταύρος Γασπαράτος
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Αλεξάνδρα Διαμαντοπούλου, Ερρίκος Λίτσης, Λεωνίδας Μαράκης, Χρίστος Λύγκας, Στάθης Κόκκορης, Μαρία Μπρανίδου, Ευαγγελία Καπόγιαννη, Ράσμι Σούκουλη, Ελευθερία Γεροφωκά και Χρίστος Νταρακτσής.

ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ (ΑΝΤΙΘΕΑΤΡΟ ΜΑΡΙΑΣ ΞΕΝΟΥΔΑΚΗ)
Μοσχονησίων 36, Πλατεία Αμερικής, τηλ 210 86 61 168
Τετάρτη-Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21. 00, Κυριακή 20. 00