Περί ηθικής...ο λόγος

Στο θέατρο «Ροές» ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έργο του Eric-Emmanuel Schmitt «Μια τρελή μέρα» (ο πρωτότυπος τίτλος είναι «Le Libertin») που περιγράφει την απεγνωσμένη προσπάθεια του φιλοσόφου και εγκυκλοπαιδιστή Denis Diderot να κατασταλάξει στις απόψεις του και να συντάξει το λήμμα «Περί Ηθικής». Ο Φιλόσοφος οφείλει να εμβαθύνει στα ηθικά προβλήματα, να μελετάει τις περιπτώσεις αλλά όπως θ’ αποδειχθεί η λύση προκύπτει από την οπτική γωνία που εξετάζει κανείς τα πράγματα και παραμένει ασταθής και συζητήσιμη.
Ο καταξιωμένος Eric-Emmanuel Schmitt, σύγχρονος Γάλλος θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος εμπλουτίζει με μια αισιόδοξη ματιά και μια φιλοσοφική ανθρωπιστική άποψη τη δραματουργία του 21ου αιώνα. Καταπιάνεται για πρώτη φορά με τη θεατρική γραφή στα δεκαέξι του χρόνια συντάσσοντας μια σάτιρα για τη σεξουαλική αγωγή : «Ο Γρηγόρης ή γιατί τα μπιζέλια είναι πράσινα;» («Grégoire ou pourquoi les petits pois sont-ils verts ?»). Η αγάπη του για τη φιλοσοφία τον οδηγεί στην εκπόνηση διδακτορικής διατριβής με θέμα «Ντιντερό ή η φιλοσοφία της αποπλάνησης» («Diderot ou la Philosophie de la séduction») και αργότερα στη διδασκαλία. Μερικά από τα θεατρικά έργα του είναι «Η Νύχτα της Βαλόνης» («La Nuit de Valognes»), «Ο Επισκέπτης» («Le Visiteur»), «Ο Χρυσός Τζόε» («Golden Joe»), «Το Σχολείο του Διαβόλου» («L’école du diable»), «Ο Μιλαρέπα» («Milarepa»), «Το Φίμωτρο» («Le Bâillon»), «Ο Κύριος Ιμπραήμ και τα άνθη του Κορανίου» («Monsieur Ibrahim et les fleurs du Coran»), «Χίλιες και μία ημέρες» («Mille et un Jours»), «Η Τεκτονική των αισθημάτων» («La Tectonique des sentiments») και άλλα. Στην Ελλάδα έχουν ανέβει : οι «Αινιγματικές Παραλλαγές» («Variations énigmatiques») σε σκηνοθεσία Κώστα Τσώνου και αργότερα από το Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου σε σκηνοθεσία Φαίδρου Στασινού, «Όσκαρ» («Oscar et la dame rose») σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη, «Μικρά συζυγικά εγκλήματα» («Petits crimes conjugaux») σε σκηνοθεσία Στέφανου Μπλάτσου και το «Ξενοδοχείο των δύο κόσμων» («Hôtel des deux mondes») από το Αμφιθέατρου του Σ. Α Ευαγγελάτου.
«Ο Λιμπερτίνος» («Le Libertin») είναι μια πληθωρική κωμωδία εμπνευσμένη από την πολυδιάστατη προσωπικότητα του Diderot και μια αφορμή για φιλοσοφικές αναζητήσεις, διαπιστώσεις και αντιφάσεις γύρω από την ηδονή και το πώς την αντιλαμβάνονται τα δυο φύλα. Ολοκληρωμένοι θεατρικοί χαρακτήρες, αληθινή δράση, μεταφέρουν μπροστά στα μάτια μας συμπυκνωμένες αντιλήψεις της εποχής του Διαφωτισμού, της διακίνησης των ανανεωτικών ιδεών και τα προβλήματα της Εγκυκλοπαίδειας. Η Φιλοσοφία ποζάρει γυμνή για χάρη της ζωγραφικής! Ο Diderot ποζάρει στη madame Terbouche ενώ εκθέτει τις ελαστικές και αναρχικές απόψεις του γύρω από τη ελεύθερη σεξουαλική δραστηριότητα που δεν ορίζεται από θείες ή θρησκευτικές αντιλήψεις αλλά από τις γενετήσιες ορμές μας που δεν πρέπει να καταπιέζουμε εφ’ όσον δεν είναι καταστροφικές. («Δεν μπορούμε να είμαστε άλλο από αυτό που μας υπαγορεύει το ένστικτό μας…Ηθική είναι η τέχνη του να είσαι ευτυχής…Η αναζήτηση της απόλαυσης»). Δεν παραλείπει ν’ αναφερθεί στις ιδιαιτερότητες όπως η αιμομιξία ενώ με κυνικό χιούμορ αποκαλεί την ομοφυλοφιλία «αλτρουιστικό αυνανισμό». Απόψεις που θα τροποποιηθούν όταν απευθύνονται στην κόρη του και κυρίως στα θέματα που αφορούν τον έρωτα , το γάμο και τα παιδιά, θα ελιχθούν στη σκηνή ζηλοτυπίας που κάνει η γυναίκα του και θα ξαναγίνουν προοδευτικές όταν η φίλη της κόρης του, επιρρεπής στη γοητεία που της ασκεί ο ευφυής ερωτισμός του φιλοσόφου τον προσεγγίσει ερωτικά Οι απόψεις του Diderot για την απιστία που με μαεστρία και ετοιμολογία φέρνει στα μέτρα του όταν δεν τον συμφέρει, κάνουν αρχικά έξαλλη την αγανακτισμένη σύζυγό του που η γυναικεία ευφυΐα της δεν αργεί να της επιτρέψει ν’ αντιστρέψει τους όρους. Μια τρελή μέρα αρχίζει για τον πολυάσχολο διανοούμενο με διαρκείς ενοχλήσεις από το γραμματέα του που τον διακόπτει από τις ερωτοτροπίες του προκειμένου να του υπενθυμίσει την παράδοση του άρθρου για την ηθική που δεν έχει ολοκληρωθεί. Ο αφοσιωμένος ερευνητής σκοντάφτοντας σε αλληλοσυγκρουόμενες θεωρίες και αγεφύρωτες έννοιες αδυνατεί να συντάξει μια ενιαία πραγματεία.
Η σκηνοθετική διδασκαλία του Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη επιτρέπει ν’ απελευθερωθούν οι σημαίνουσες έννοιες των ερωτικών υπονοούμενων και υπαινιγμών «κλείνοντας» το μάτι στο θεατή. Η κυκλική σκηνή, με το λευκό να επικρατεί παντού -αυλαία, στοίβες βιβλίων, γραφείο, ανάκλιντρο- απεικονίζει το ατελιέ αλλά και τον αχανή ψυχισμό ενός ελεύθερου ανένταχτου πνεύματος που διαρκώς αμφιβάλλει… Απαλοί αισθησιακοί φωτισμοί προσαρμόζονται στα χρώματα των φουστανιών των κυριών που παρελαύνουν από το προσωπικό δώμα του μεγάλου στοχαστή. Ο Γιώργος Κοτανίδης αποδίδει με σαρκασμό και καυστικό χιούμορ την πολυσχιδή φυσιογνωμία του Diderot. Η Κερασία Σαμαρά αποτυπώνει στην ερμηνεία της τον κυνισμό, τη ματαιοδοξία και την αδίστακτη συμπεριφορά της διπρόσωπης ηρωίδας που υποδύεται. Η Στέλλα Γκίκα στο ρόλο της συζύγου υπογραμμίζει τις συναισθηματικές εναλλαγές ιδιαίτερα όταν σπέρνει υποψίες ότι πλήρωσε τον άνδρα της με το ίδιο νόμισμα! Η Στέλλα Μπαλωμένου και η Σοφία Καζαντζιάν χειρίζονται με επιτυχία το παιχνίδι της συνενοχής κρύβοντας με μαεστρία τις προθέσεις των προσώπων που υποδύονται με αποτέλεσμα να ξαφνιάζεται ο θεατής περιμένοντας τη συνέχεια. Ο Πέτρος Μπουσουλόπουλος έπλασε μια ολοκληρωμένη θεατρική φιγούρα και ανέδειξε το λόγο που κατασκευάστηκε από το συγγραφέα προκειμένου να εξυπηρετήσει τη δράση.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Μια τρελή μέρα» του Eric-Emmanuel Schmitt («Le Libertin»)
Από την εταιρεία παραγωγής «Σαλτιμπάγκοι»
Μετάφραση : Μαρία και Ελένη Παξινού
Σκηνοθεσία : Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης
Σκηνικά-Κοστούμια : Ελένη Μανωλοπούλου
Φωτισμοί : Αλέκος Αναστασίου
Μακιγιάζ : Δήμητρα Φαφαλιού
Μουσική επιμέλεια : Κώστας Σουρβάνος
Κομμώσεις : Καίτη Αραβαντινού
Επιμέλεια κίνησης : Θάλεια Δήτσα
Τους ρόλους ερμηνεύουν : Γιώργος Κοτανίδης, Κερασία Σαμαρά, Πέτρος Μπουσουλόπουλος, Στέλλα Γκίκα, Σοφία Καζαντζιάν και Στέλλα Μπαλωμένου

ΘΕΑΤΡΟ ΡΟΕΣ
Ιάκχου 16, Γκάζι, τηλ.210 34 74 312
Τρίτη-Τετάρτη-Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21.00, Κυριακή 19.00