Της ύπαρξής μου το μυστήριο...

«Ο δε όφις ην φρονιμότατος πάντων των θηρίων των επί της γης, ων εποίησεν κύριος ο Θεός».

Γένεσις 3 -1

Η νέα σκηνοθέτης Σμαράγδα Χατζηδάκη καταπιάνεται με το δύσκολο, απαιτητικό και αλληγορικό έργο του Λόρδου Μπάυρον «Κάϊν» υπογράφοντας την πρώτη της δουλειά. Η ενασχόληση της με το κείμενο ξεκίνησε την περσινή χρονιά στο θέατρο «Σημείο» όπου δόθηκαν λίγες παραστάσεις. Η σκηνοθέτης δούλεψε εκ νέου πάνω στο έργο, επεξεργάστηκε σκηνές κάνοντας απαραίτητες τροποποιήσεις, εξέτασε ζητήματα από διαφορετική σκοπιά και καταθέτει φέτος άλλη μια εκδοχή στο θέατρο «Άλεκτον». Ρέουσα, ποιητική και λειτουργική η μετάφραση της Χριστίνας Μπάμπου- Παγκουρέλη που γράφτηκε ειδικά για την παράσταση.
Ο Λόρδος Μπάυρον (1788-1824) υπήρξε σημαντικός Άγγλος ποιητής, πρωτοστάτης του κινήματος του Ρομαντισμού και φιλέλληνας. Μέσα στην πλούσια ποιητική του παραγωγή, υπάρχουν ελάχιστα έμμετρα θεατρικά έργα στα οποία παρουσιάζει, με τη μέθοδο των ζωγράφων του Κουατροτσέντο, δραματικές μεταμφιέσεις του εαυτού του : «Μαρίνος Φαλιέρος», «Μάνφρεντ», «Κάϊν», «Σαρδανάπαλος», «Οι δυο Φόσκαροι», «Ουρανός και γη» και ο «Βέρνερ», που μαρτυράει φανερή επίδραση από το «Φάουστ» του Γκαίτε. Στην Ελλάδα, έχουν παρουσιαστεί η όπερα «Μάνφρεντ» σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου και ο «Κάϊν» σε σκηνοθεσία Μίνωα Βολανάκη στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας.
Ο «Κάϊν», έργο καθαρά αυτοβιογραφικό, εκφράζει ένα πολύ σύγχρονο υπαρξιακό προβληματισμό. Ο ποιητής παρουσιάζει το ταξίδι στη γνώση και την αναζήτηση της ευτυχίας, όσο αυτή μπορεί να επιτευχθεί στον κόσμο έξω από τον παράδεισο, όπου και εκτυλίσσεται η δράση. Ο ήρωας ταλαντεύεται ανάμεσα στην πνευματική αναζήτηση, την ικανοποίηση της οποίας του προσφέρει ο Εωσφόρος και στην γήινη υλική ύπαρξη που εκφράζει η αδελφή και γυναίκα του, Άδα. Ο Κάϊν απαρνιέται τον Παντοδύναμο, συνωμοτεί με τον Εωσφόρο και σκοτώνει τον αδελφό του Άβελ σε μια έξαψη «αντικομφορμιστικής» οργής. Αν και το υλικό αντλείται από ένα θρησκευτικό μύθο, ο προβληματισμός δε περιστρέφεται γύρω από την ηθική και δεν εγκλωβίζεται στην κατηγοριοποίηση καλού-κακού. Και τα δυο στοιχεία συνυπάρχουν τόσο στον Εωσφόρο όσο και στο Θεό, όπως προσδιορίζονται μέσα από τα λόγια τους, τις πράξεις τους αλλά και τους ανθρώπινους χαρακτήρες, οι οποίοι έχουν με τα ανώτερα πνεύματα σχέσεις έλξης-απώθησης. Σύμφωνα με τον ερευνητή David Eggenschweiler «η σύγχρονη κριτική μετέτρεψε το έργο σε ψυχολογικό και είδε τον Κάϊν σαν ένα υπαρξιακό ήρωα παγιδευμένο σε μια αδιέξοδη σύγκρουση ανάμεσα στο πνεύμα και την ύλη, τη γνώση και την αγάπη – έναν οργισμένο νέο, επαναστατημένο ενάντια σε έναν κόσμο για του οποίου την δημιουργία δεν ευθυνόταν».
Μέσα από μια σύγχρονη οπτική, η σκηνοθετική προσέγγιση της Σμαράγδας Χατζηδάκη επιχείρησε να αναδείξει τις βαθύτερες δομές του έργου, να υπογραμμίσει την υπαρξιακή αναζήτηση και να προβάλλει θεμελιώδη ζητήματα-ερωτήματα με τα οποία ο σημερινός άνθρωπος εξακολουθεί να καλείται σε αναμέτρηση. Με την προβολή διαφανειών, την εύστοχη χρήση της σκιάς σε συγκεκριμένες στιγμές, τους καίριους φωτισμούς που «πάγωναν» τη λεπτομέρεια, τη χωροταξική διευθέτηση της κίνησης των ηθοποιών και την εκφορά του λόγου εστίασε σε λέξεις και έννοιες-κλειδιά του κειμένου καταθέτοντας μια ολοκληρωμένη ανάγνωση. Στο σκηνικό χώρο που διαμόρφωσε ο Δημήτρης Ζέρβας επικρατεί το λευκό χρώμα (τρεις λευκές κουρτίνες, ένα λευκό τρισδιάστατο δένδρο της γνώσης) αποτυπώνοντας την ουδετερότητα και τη διαχρονική διάσταση του έργου. Την ίδια γραμμή ακολούθησε και στα κοστούμια, ντύνοντας τους χαρακτήρες στα λευκά, πλην του Εωσφόρου, την ιδιάζουσα μορφή του οποίου ενσάρκωσε με μια παγερή και αινιγματική όψη ο Κωνσταντίνος Χατζησάβας. Οι νέοι ηθοποιοί κατέβαλαν φιλότιμες προσπάθειες ν’ ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των ρόλων. Τον κεντρικό ήρωα Κάϊν ερμήνευσε ο Γιώργος Παναγιώτου, την Άδα υποδύθηκε η Αναστασία Αρβανίτη, τον Αδάμ ο Άλκης Ζούπας, την Εύα η Σοφία Λιάκου και τον Άβελ ο Φώτης Γαβράς.



Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
«Κάϊν» του George Gordon Lord Byron
Σκηνοθεσία – Μουσική επιμέλεια : Σμαράγδα Χατζηδάκη
Μετάφραση : Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη
Μουσική επεξεργασία : Τάσος Σωτηράκης
Φωτισμοί : Μπάμπης Καλαντζής, Σμαράγδα Χατζηδάκη
Σκηνικά - Κοστούμια : Δημήτρης Ζέρβας
Παίζουν : Άλκης Ζούπας, Σοφία Λιάκου, Φώτης Γαβράς, Αναστασία Αρβανίτη, Γιώργος Παναγιώτου και Κωνσταντίνος Χατζησάβας
Ακούγεται η φωνή του μικρού Νικηφόρου Γκολέμη

ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΕΚΤΟΝ
Σφακτηρίας 23, Κεραμεικός, τηλ. 210 34 22 001